Παιδί και όρια: οι 10 «χρυσοί» κανόνες

Μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι γονείς είναι το να βάλουν όρια και κανόνες στα παιδιά τους χωρίς να τα καταπιέζουν, αλλά και πώς θα είναι συνεπείς στην εφαρμογή τους.

Συχνά επικρατεί μία σύγχυση για το αν είναι προτιμότερο το παιδί να μεγαλώνει με όρια ή εντελώς ελεύθερο. Η δεύτερη άποψη υποστηρίζεται κυρίως από γονείς που συγχέουν τα όρια με την τιμωρία και την καταπίεση. Θεωρούν πως με τα όρια θα περιορίσουν τη δημιουργικότητα, την έκφραση και την ελευθερία επιλογής του παιδιού τους.

Το παιδί όμως χωρίς όρια δε μαθαίνει τη συνεργασία, τον σεβασμό, την υποχώρηση, την εκτίμηση και τον συμβιβασμό. Δυσκολεύεται να αλληλεπιδράσει με άλλους αλλά και να συγκεντρωθεί στους στόχους του. Κυρίως όμως θα δυσκολευτεί να ενταχθεί σε ομάδα και να προσαρμοστεί σε περιβάλλοντα που έχουν κανόνες, όπως είναι το σχολείο. Γίνεται κατανοητό πως η ύπαρξη των ορίων είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική και σωματική ανάπτυξη του παιδιού.

Στη συνέχεια ακολουθούν 10 κανόνες που θα πρέπει να τηρεί ένας γονέας για να θέσει σωστά και αποτελεσματικά όρια στο παιδί του:

1. Να είναι συνεπής ως προς τα όρια και των συνεπειών που ακολουθούν την παραβίασή τους. Αν δεν υπάρχει συνέπεια, το παιδί θα μπερδεύεται για το αν ισχύει ή όχι αυτός ο κανόνας και θα προσπαθεί πάντα να τον παραβιάσει και να αποφύγει τις συνέπειες.
2. Σαφή και ξεκάθαρα όρια. Καλό είναι να αποφεύγει τις λεπτομέρειες και να επικεντρώνεται σε θέματα που πραγματικά έχουν σημασία για την ομαλή λειτουργία της οικογένειά. Μαζί με τον κανόνα να κάνει σαφείς και τις συνέπειες που ακολουθούν την παραβίασή του.
3. Τα όρια θα πρέπει να εξελίσσονται, να αλλάζουν και να προσαρμόζονται αναλόγως την ηλικία του παιδιού και του κοινωνικού περιβάλλοντος.
4. Να είναι αξιόπιστος και να εννοεί αυτά που λέει. Αν αποτύχει να υποστηρίξει τα λόγια του με πράξεις, θα προκαλέσει σύγχυση στο παιδί και θα το κάνει να πιστέψει ότι υπάρχει τρόπος να παραβιάζει τα όρια που έχει θέσει.
5. Τα όρια δε θα πρέπει να είναι άπειρα και ασφυκτικά. Χρειάζεται μία χρυσή ευελιξία που θα βοηθά και το παιδί να οριοθετείται, να πειραματίζεται, να δοκιμάζει, να αμφισβητεί και εν τέλει να αναπτύσσεται.
6. Είναι προτιμότερο να θέτει λιγότερα όρια, τα οποία θα τηρούνται, παρά περισσότερα και να μην εφαρμόζονται σωστά.
7. Να προσέχει τη γλώσσα του σώματος. Όταν θέτει όρια, να θυμάται και τα μη λεκτικά μηνύματα που στέλνει στο παιδί. Ο τόνος της φωνής του να είναι σταθερός και ήρεμος και να φροντίζει να έχει άμεση βλεμματική επαφή με το παιδί.
8. Να εξηγεί πάντα στο παιδί. Οι απαγορεύσεις που δε συνοδεύονται από εξηγήσεις δε γίνονται κατανοητές από το παιδί και λαμβάνονται ως περιορισμοί.
9. Είναι σημαντικό να αποφεύγει τις ταμπέλες. Ο χαρακτηρισμός ενός παιδιού απλώς ως «κακό παιδί» ή «ανυπάκουο» δε θα βελτιώσει τη συμπεριφορά του παιδιού και μπορεί να του δημιουργήσει χαμηλή αυτοεκτίμηση.
10. Πριν βάλει ένα όριο, μην ξεχνά να δει τον κόσμο μέσα από τα μάτια του παιδιού.

Τέλος, είναι σημαντικό οι γονείς να θυμούνται ότι τα όρια δε συνδέονται με την τιμωρία και την καταδυνάστευση του παιδιού και ότι θα πρέπει να υπάρχει κοινή γραμμή μεταξύ των δύο γονέων.

Υπ. Διδάκτωρ Φώτης Παπαναστασίου 

Ειδικός Παιδαγωγός – Συγγραφέας

MSc Σχολική Ψυχολογία 

www.eidikospaidagogos.gr

Πλούσιο υλικό και πληροφορίες για την οριοθέτηση και τη γονεϊκότητα θα βρείτε και στο νέο βιβλίο του κου Παπαναστασίου “365 – Γίνε πιο θετικός γονέας σε 365 ημέρες” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ