Λεπτή Κινητικότητα: Ποια είναι τα αναπτυξιακά ορόσημα ανά ηλικία και ποιες δραστηριότητες βοηθούν στην ανάπτυξη της;

Ένα μεγάλο θέμα που απασχολεί τα περισσότερα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι η λεπτή κινητικότητα.

Παρόλο που τα περισσότερα νήπια δεν αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην αδρή κινητικότητα, στον συντονισμό δηλαδή των μεγάλων μυών του σώματος (στο τρέξιμο, πήδημα, σκαρφάλωμα, κουτσό κ.ά.), δε συμβαίνει το ίδιο και με τη λεπτή κινητικότητα, η οποία απαιτεί μεγαλύτερο έλεγχο, ακριβέστερες κινήσεις και καλύτερο συντονισμό στα χέρια και στα δάχτυλα.

Αναμφισβήτητα, η λεπτή κινητικότητα αποτελεί  μια πολύ σημαντική δεξιότητα, αφού επηρεάζει την επίδοση του παιδιού όχι μόνο κατά τη σχολική του φοίτηση αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Είναι μια ικανότητα που χρησιμοποιούμε καθημερινά στις δραστηρίοτητες της ζωής μας, όταν κουμπώνουμε ή ξεκουμπώνουμε τα ρούχα μας,δένουμε τα κορδόνια μας, ή κόβουμε διάφορα αντικείμενα με το ψαλίδι.

• Τι είναι όμως η «λεπτή κινητικότητα»;

Ο όρος «λεπτή κινητικότητα» αναφέρεται στον καλό συντονισμό των μικρών μυϊκών κινήσεων των χεριών και των δακτύλων, ώστε να χειρίζονται με επιδεξιότητα ποικίλα αντικείμενα. Η ικανότητα αυτή αρχίζει να αναπτύσσεται στη βρεφική ηλικία και με την πάροδο των χρόνων εξελίσσεται και εμπλουτίζεται το εύρος των δραστηριοτήτων.

Ποια είναι τα αναπτυξιακά ορόσημα της λεπτης κινητικότητας ανά ηλικία;

• το βρέφος ±6 μηνών πρέπει να είναι σε θέση να:
• οδηγεί τα χέρια του κοντά στο στόμα του,
• παρακολουθεί αντικείμενα που κινούνται,
• πιάνει με την παλάμη του διάφορα αντικείμενα και μετά από λίγο να μπορεί να τα αφήνει,
• μεταφέρει το βλέμμα του από ένα αντικείμενο σ’ ένα άλλο,
• μεταφέρειαντικείμενα από το ένα χέρι στο άλλο,
• παίζει με δύο αντικείμενα ταυτόχρονα.

• το βρέφος±12 μηνών πρέπει να είναι σε θέση να:
• δείχνει αντικείμενα με τον δείκτη του,
• απλώνει τα χέρια του για να πιάσει το ποτήρι του από το χερούλι,
• τοποθετεί και να αφαιρεί αντικείμενα από κουτιά,
• χτυπά αντικείμενα που παράγουν ήχους,
• χτίζει πύργους με δύο – τρεις κύβους,
• πετά την μπάλα,
• τραβά τα κορδόνια από οχήματα.

• το νήπιο± 2 ετών πρέπει να είναι σε θέση να:
• πιάνει μολύβια χρησιμοποιώντας την παλάμη του για να κάνει απλές γραμμές,
• επιχειρεί να γυρίσει τις σελίδες ενός σκληρού βιβλίου ή πολλές σελίδες μιας εφημερίδας,
• ανοίγει τις πόρτες και τα πόμολα,
• εκτελεί περιστροφικές κινήσεις,
• περνά διάφορα αντικέιμενα από εγκοπές με ακρίβεια και σχετική σταθερότητα,
• προσπαθεί να αντιγράψει έναν σταυρό.

• το νήπιο± 3 ετών πρέπει να είναι σε θέση να:
• ξεδιπλώνει καραμέλες, σοκολάτες, δώρα κ.ά,
• βιδώνει καπάκια από μικρά βάζα και μπουκάλια,
• ζωγραφίζει απλά σχέδια και σχήματα, όπως κύκλο, τετράγωνο και σταυρό,
• σχεδιάζει οριζόντιες και κάθετες γραμμές,
• δημιουργεί μπαλίτσες από πλαστελίνη,
• ολοκληρώνει παζλ μικρών (τριών – τεσσάρων) κομματιών,
• χρησιμοποιεί το κουτάλι του,
• βγάζει μόνο του μερικά ρούχα του ή τα παπούτσια του.

• το νήπιο±4 ετών πρέπει να είναι σε θέση να:
• περνά χάντρες σε κορδόνι,
• κατασκευάζει πύργους με 8-10 κύβους,
• ρίχνει τη μπάλα πάνω από το κεφάλι του,
• σχεδιάζει ανθρωπάκια με τέσσερα μέλη του σώματος τουλάχιστον,
• αντιγράφει με σχετική ακρίβεια τα βασικά γεωμετρικά σχήματα,
• κόβει με ψαλίδι γραμμές,
• τρώει με άνεση και αυτονομία χρησιμοποιώντας το κουτάλι του,
• αντιγράφει ορισμένα από τα γράμματα της αλφάβητου.

• το νήπιο±5 ετών πρέπει να είναι σε θέση να:
• χτυπά μπαλάκι με ρακέτες,
• βουρτσίζει μόνο του τα δόντια του,
• ζωγραφίζει με ακρίβεια μέσα σε πλαίσιο,
• κόβει γεωμετρικά σχήματα και πιο σύνθετα σχέδια με το ψαλίδι,
• σχεδιάζει σπίτι, τοπία, δέντρα, λουλούδια με λεπτομέρειες όπως παράθυρα, πόρτα, σκεπή, καμινάδα, καρπούς, φύλλα κ.ά.,
• αντιγράφει σωστά τα γράμματα Α, Γ, Δ, Η, Π, Τ και τους αριθμούς,
• μπορεί να γράψει σωστά και να αναγνωρίσει το όνομά του.

• Ποιες δραστηριότητες βοηθούν στην ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας;

 Υπάρχουν πλήθος δραστηριοτήτων που αναπτύσσουν αυτή την τόσο σημαντική δεξιότητα στα παιδιά. Παρακάτω σας προτείνω τις καλύτερες από αυτές για να τις δοκιμάσετε στο σπίτι και να βοηθήσετε τα παιδιά ώστενα είναι έτοιμα για τη φοίτηση τους στο σχολείο αλλά και αυτόνομα στην καθημερινή τους ζωή:

1. Παίξτε με πλαστελίνη ή φτιάξτε κουλουράκια με ζυμάρι!

Η πλαστελίνη είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο υλικό για την ενδυνάμωση των χεριών και των δακτύλων. Δώστε τους ένα κομμάτι και αφήστε τα να τη μαλακώσουν για να σχηματίσουν διάφορα αντικείμενα και ζώα αλλά και να την κόψουν για να δημιουργήσουν τρόφιμα λ.χ. πίτσα, σουβλάκια (με οδοντογλυφίδες).  Επίσης, μπορείτε να κρύψετε μέσα στην πλαστελίνη διάφορα μικρά αντικείομενα και να αφήσετε τα παιδιά να τα ανακαλύψουν κόβωντας την σε κομματάκια με τα χέρια τους!

Το ζυμάρι λειτουργεί όπως η πλαστελίνη με τη μόνη διαφορά ότι είναι πιο μαλακό στην υφή και σαφώς πιο ευχάριστο για τα παιδιά αφού μπορούν να χριστούν «βοηθοί» σας και να ζυμώσουν εκείνα τα υλικά που θα χρησιμοποιήσετε. Επιπλέον, τα δημιουργήματα τους θα είναι πολύ πιο νόστιμα!

2. Χρησιμοποιήστε τα μανταλάκια των ρούχων!

Τα μανταλάκια που απλώνουμε τα ρούχα είναι πολύ ωφέλιμα για την εξάσκηση των τριών δαχτύλων. Με αυτά μπορούμε να μεταφέρουμε διάφορα αντικείμενα από ένα δοχείο σε ένα άλλο (π.χ. μπαλάκια από χαρτί, δημητριακά κ.ά.), να τοποθετήσουμε ποδαράκια σε ζωάκια που έχουμε σχεδιάσει (χταπόδι, αστερία κ.ά),  να βάλουμε τα μανταλάκια γύρω από ένα κουτί αλλά και να τα αφήσουμε να απλώσουν εκείνα τα μικρότερα ρούχα της μπουγάδας του σπιτιού*.

*υπό την προϋπόθεση ότι έχουμε τοποθετήσει την απλώστρα σε ασφαλές μέρος.

3. Φτιάξτε κολάζ με γκοφρέ χαρτί!

Με το χέρι το παιδί κόβει μικρές λωρίδες γκοφρέ χαρτιού και έπειτα τις πλάθει μπαλάκια. Είναι σημαντικό να δώσουμε στο νήπιο διαφορετικά χρώματα γκοφρέ χαρτιού για να μη βαρεθεί αλλά και για να δημιουργήσει ένα εντυπωσιακό και πολύχρωμο ψηφιδωτό!

4. Παίξτε με συνδετήρες!

Οι συνδετήρες είναι ένα πολύ χρήσιμο μέσο για την καλλιέργεια της λεπτής κινητικότητας. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να περάσουν τον έναν μέσα στον άλλον και να δημιουργήσουν μια αλυσίδα. Ακόμη, μπορούν να τους τοποθετήσουν σ’ ένα χαρτόνι επιλέγοντας διαφορετικό χρώμα κάθε φορά. 

5. Φτιάξτε τα δικά σας κοσμήματα!

Δώστε στα παιδιά σχοινί, κορδόνι, νήμα ή κορδέλα και προτρέψτε τα να περάσουν μέσα από την τρύπα χάντρεςκαι μακαρονάκι κοφτό. Θα ξετρελαθούν με τα δημιουργήματά τους!

6. Χρησιμοποιήστε διάφορες λαβίδες ή και το τσιμπιδάκι των φρυδιών!

Γεμίστε ένα δοχείο ή και αδείαστε στο πάτωμα ποικίλα υλικά όπως όσπρια, μακαρόνια, πον-πον, ζάρια, μικρές μπάλες, κουμπιά, κύβους και δώστε στα παιδιά λαβίδεςδιαφορετικών μεγεθών, κουτάλες, τσιμπιδάκια φρυδιών ή μανταλάκια και προτρέψτε τα να τα πιάσουν και να τα μεταφέρουν σε ένα άλλο σκεύος (μπουκάλι, φορμάκια για muffinsκ.ά.).

7.Κόψτε με ψαλίδι!

Η κοπή με το ψαλίδι εξασκεί σημαντικά τη λεπτή κινητικότητα, αφού η χρήση του απαιτεί λεπτούς και προσεκτικούς χειρισμούς. Επιλέξτε για την αρχή ένα παιδικό ψαλίδι με στρογγυλεμένες άκρες και αφήστε τα μικρά να κόψουν ακανόνιστα σχήματα. Στη συνέχεια μπορούν να συνεχίσουν κόβωντας ευθείες και καμπύλες γραμμές, γεωμετρικά σχήματα και όσο περνάει ο καιρόςνα κόψουν και ολόκληρα σχέδια. Τέλος, είναι καλό να παροτρύνετε το νήπιο να κόβει με το ψαλίδι ποικιλία υλικών, όπως κλωστές, υφάσματα, πλαστελίνες, σπάγκους κ.ά για να ενδυναμώνονται έτσι οι μικροί μύες των χεριών του.

Πηγή: ergotherapy4kids.wordpress.com/ hellenicdailynewsny.com/ *Γράφει η Liakopoulou Anta

www.eidikospaidagogos.gr