ΔΕΠΥ και Κατάχρηση Ψηφιακού Παιχνιδιού: Μια Ακαταμάχητη Έλξη

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής ή/και Υπερκινητικότητας) δυσκολεύονται αρκετά στην τήρηση ενός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος ενασχόλησης με το ψηφιακό παιχνίδι. Τις περισσότερες φορές, υπερβαίνουν τον συμφωνηθέντα επιτρεπόμενο χρόνο και συνεχίζουν να παίζουν, παρά τις προειδοποιήσεις των γονιών τους. Οι περισσότεροι από αυτούς αναφέρουν ότι το παιδί τους συγκεντρώνεται μόνο όταν παίζει βιντεοπαιχνίδια, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ώρες της ημέρας. Τι είναι, τελικά, αυτό που καθιστά τα παιδιά με ΔΕΠΥ τόσο επιρρεπή στην κατάχρηση (ακόμα και στον εθισμό) του ψηφιακού παιχνιδιού; Στο κείμενο που ακολουθεί  παρατίθενται κάποιες από τις αιτίες αυτού του φαινομένου:

• Αρχικά, τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν το φαινόμενο της υπερεστίασης σε ένα ερέθισμα τόσο ελκυστικό, που προϋποθέτει εμβύθιση σε τελείως διαφορετικές πραγματικότητες, όπως αυτές των βιντεοπαιχνιδιών. Η ενασχόληση με τα βιντεοπαιχνίδια χρειάζεται, πράγματι, μεγάλα επίπεδα συγκέντρωσης και μπορεί να ενισχύσει συγκεκριμένους τύπους επιλεκτικής προσοχής σε ένα ερέθισμα, από την άλλη πλευρά, όμως, προκαλεί σημαντικά εμπόδια στην ικανότητα μετατόπισης της προσοχής από το ένα ερέθισμα σε ένα άλλο. Με άλλα λόγια, δημιουργεί αρκετές δυσκολίες στην πραγματική ζωή, όταν, για παράδειγμα, ο μαθητής με ΔΕΠΥ εκτελεί μια δραστηριότητα στην σχολική τάξη και ο δάσκαλός του τον καλεί να μεταβεί σε κάτι άλλο (μάθημα, δραστηριότητα, άσκηση).
• Επιπρόσθετα, τους προσφέρει συστηματική υπερδιέγερση μέσω μιας ποικιλίας έντονων και πολυτροπικών ερεθισμάτων, με αποτέλεσμα να τους είναι δύσκολο να το εγκαταλείψουν. Είναι τόσο ελκυστική εμπειρία που τους οδηγεί να επιζητούν και  στην καθημερινότητά τους  αντίστοιχου μεγέθους ερεθίσματα προκειμένου να συγκεντρωθούν ή να αποκτήσουν κίνητρο για κάτι (στο σπίτι, στο σχολείο, στην δραστηριότητα).
• Στην ίδια λογική με το προαναφερθέν, τα παιδιά με ΔΕΠΥ έλκονται από το ψηφιακό παιχνίδι, καθώς αυτό τους προσφέρει άμεσες ανταμοιβές και ισχυρά κίνητρα για αύξηση των ανταμοιβών τους με την μεταπήδηση στο επόμενο επίπεδο/πίστα. Έρευνες σε επίπεδο νευροφυσιολογίας έχουν καταδείξει ότι τα άτομα με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν ελλείμματα στη διέγερση του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να έχουν την τάση να επιδιώκουν ενίσχυση της διέγερσης αυτού του συστήματος. Τα βιντεοπαιχνίδια τους προσφέρουν αυτή την ενίσχυση, καθώς  προκαλούν αύξηση της έκκρισης ντοπαμίνης, ουσίας η οποία επηρεάζει το σύστημα ανταμοιβής.
• Επιπλέον, οι γρήγορες εναλλαγές της οθόνης σε αυτά τα παιχνίδια, δεν απαιτούν από τον χρήστη υψηλά επίπεδα εργαζόμενης μνήμης, τομέας που είναι ελλειμματικός για πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ.
• Ακόμα ένας λόγος αποτελεί και η κοινωνική αλληλεπίδραση την οποία προσφέρουν πολλά από αυτά τα ψηφιακά παιχνίδια. Αποτελούν μια αφορμή να επικοινωνήσουν με τους φίλους τους (αν έχουν ήδη)^. οι ψηφιακοί συμπαίκτες λειτουργούν ως υποκατάστατα των φίλων (αν το παιδί με ΔΕΠΥ δεν έχει φίλους) και  δεν απαιτούν ιδιαίτερα ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες.
• Για πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ, η εκτεταμένη χρήση των τεχνολογικών μέσων αποτελεί τρόπο αποφυγής άσχημων συναισθημάτων, σκέψεων και καταστάσεων. Χαμηλή σχολική επίδοση, ελλειμματικές κοινωνικές δεξιότητες που δυσχεραίνουν τη σύναψη φιλίας, προβλήματα στο οικογενειακό περιβάλλον, κατάθλιψη, άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση αποτελούν κάποιες από τις δυσκολίες που συνήθως συνοδεύουν αυτά τα παιδιά. Η εκτεταμένη χρήση οθονών αποτελεί ένα μέσο φυγής από την πραγματικότητα.
• Τέλος, αποτελούν έναν χώρο διοχέτευσης της δημιουργικότητάς τους. Οι υπηρεσίες των νέων τεχνολογιών καθώς και πολλά ψηφιακά παιχνίδια δίνουν την ευκαιρία στα παιδιά με ΔΕΠΥ να εκφραστούν δημιουργικά, ενισχύοντας, επίσης, και την αυτοπεποίθησή τους.

Παρασκευή Καρεγλά Φιλόλογος με εξειδίκευση στην Ε.Α. του Πρότυπου Κέντρου Ειδικών Θεραπειών «Παιδίων Πλεύση»

Γρηγορίου Λαμπράκη 407, Κερατσίνι

Τηλέφωνα επικοινωνίας είναι: 2130433829

www.eidikospaidagogos.gr