Υπερκινητικά παιδιά στο σπίτι – Ιδέες και λύσεις

Σε καιρούς μακράς παραμονής στο σπίτι οι οικογένειες με μικρά παιδιά αντιμετωπίζουν αυξημένο φόρτο υποχρεώσεων. Πόσο μάλλον όταν υπάρχουν υπερκινητικά παιδιά τα οποία δεν εκτονώνουν την άφθονη ενέργειά τους σε εξωτερικούς χώρους και μετατρέπουν το σπίτι σε έναν ατέλειωτο παιδότοπο! Παρακάτω θα βρείτε μερικές πρακτικές κατευθύνσεις που θα σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε την κρίση και να βρείτε τρόπους διασφάλισης ισορροπίας στο σπίτι σας. Μικρές ιδέες μπορούν να προσφέρουν λύσεις σε καθημερινά ζητήματα που απασχολούν την οικογένεια.

Σχετικά με τη σωματική υγεία των παιδιών είναι σημαντικό να διατηρηθούν ισορροπίες στον ύπνο, τη διατροφή και την προστασία από ατυχήματα. Ο ύπνος είναι μια περίπλοκη διαδικασία διότι όταν το παιδί παρακολουθούσε μαθήματα στο σχολείο, είχε διαμορφώσει μια καθημερινή ρουτίνα. Επιπλέον, στο σχολείο είχε τη δυνατότητα να εκτονώσει την ενέργειά του τρέχοντας, παίζοντας και κάνοντας δραστηριότητες που τώρα πια δεν κάνει. Παρατηρούμε δηλαδή μια μείωση της δραστηριοποίησης η οποία συσσωρεύει ενέργεια που δεν εκτονώνεται. Έτσι, το παιδί πολλές φορές μπορεί να δυσκολεύεται να κοιμηθεί το βράδυ και να παραμένει ως αργά. Ξεκινάει τότε ένας φαύλος κύκλος απορρύθμισης, νευρικότητας και αναταραχής στην καθημερινότητα της οικογένειας, από όλα τα μέλη της. Για τον σκοπό αυτό μια καλή ιδέα είναι η υιοθέτηση – διαμόρφωση καθημερινής ρουτίνας με πρόγραμμα το οποίο να είναι καθορισμένο και βραχυπρόθεσμο. Η ώρα του φαγητού, της μελέτης και του παιχνιδιού καλό είναι να καθορίζονται με σαφήνεια.  Επίσης, είναι καλό να δοθεί έμφαση σε υγιεινά γεύματα για μικρούς και μεγάλους στην οικογένεια διότι σε περιόδους απομόνωσης στο σπίτι ο κίνδυνος για παρεκκλίσεις είναι περισσότερο από ορατός. Η κινητικότητα εντός και εκτός σπιτιού, πέρα από την ωφελιμότητά της σε επίπεδο υγιεινής ζωής είναι δυνατόν να βοηθήσει και στον ύπνο. Μια βόλτα για περπάτημα κάθε μέρα διάρκειας μιας ή και δύο ωρών ωφελεί τους ενήλικες αλλά μπορεί να βοηθήσει και τα παιδιά να εκτονώσουν την ενέργειά τους, να έρθουν σε επαφή με τη φύση, να χαλαρώσουν και να κοιμούνται ευκολότερα τα βράδια. Σχετικά με την κινητικότητα των παιδιών εντός σπιτιού μάλλον στη φάση που ζούμε θα μπορούσαμε να είμαστε πιο ελαστικοί.

Τέλος, υπενθυμίζουμε τους βασικούς κανόνες υγιεινής και ως ενήλικες παίρνουμε όλα τα μέτρα προφύλαξης. Σεβόμαστε τις οδηγίες των ειδικών έτσι ώστε να λειτουργούμε ως πρότυπα μίμησης για τα παιδιά μας.

Σε επίπεδο ψυχοκοινωνικής ευεξίας υπάρχει μια σειρά από ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά διότι όσο κι αν δεν φαίνεται αμέσως, οι μικροί μας φίλοι βιώνουν stress. Αντιλαμβάνονται από τις ειδήσεις στην τηλεόραση και τις συζητήσεις των ενηλίκων ότι κάτι δεν πάει καλά και αισθάνονται τον κίνδυνο. Επίσης, έχουν ήδη υποστεί αλλαγή στην καθημερινή τους ζωή, έχουν απομακρυνθεί από τις ομαδικές δραστηριότητες με φίλους και άλλα παιδιά σε κάποιο βαθμό βιώνουν άγχος. Σε τέτοιες περιπτώσεις η διήγηση ιστοριών με καλή έκβαση έχει αποδειχθεί αρκετά βοηθητική. Ακόμη, καλό είναι να προστατεύσουμε τα παιδιά από την υπερβολική έκθεση σε ειδήσεις και να τα ενημερώνουμε με τον κατάλληλο για την ηλικία τους τρόπο. Βοηθούμε τα παιδιά να βρουν αποτελεσματικούς τρόπους να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, όπως για παράδειγμα το άγχος ή τον φόβο. Σε στρεσσογόνες μάλιστα περιόδους τα παιδιά συχνά προσκολλώνται πιο έντονα στους γονείς και μπορεί να γίνονται περισσότερο απαιτητικά αλλά ακόμη και τότε είναι σημαντικό οι γονείς να κρατήσουν ισορροπία και να θέτουν σαφή όρια. Είναι επίσης σημαντικό να διατηρήσουμε το δίκτυο των κοινωνικών σχέσεων του παιδιού μέσω εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας που θα υποκαταστήσουν σε αυτή τη φάση τη διά ζώσης επαφή, για παράδειγμα μέσω τηλεφώνου, μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τηλεδιασκέψεων κ.τ.λ. Σε περίπτωση που παρατηρήσουμε όμως ιδιαίτερες συναισθηματικές αντιδράσεις ή δυσκολίες συμπεριφοράς που δεν μπορούμε εύκολα να διαχειριστούμε είναι προτιμότερο να συμβουλευτούμε κάποιον ειδικό με τον οποίο μπορεί κανείς να μοιραστεί τις ανησυχίες του και να λάβει κατάλληλη καθοδήγηση. Ένα τελευταίο στοιχείο που παρατηρείται έντονα σε περιόδους αυξημένης έντασης και περιορισμών είναιοιενδοοικογενειακές συγκρούσεις τις οποίες καλό είναι να αφήνουμε κατά μέρος διότι τα παιδιά επηρεάζονται αρνητικά και αντιδρούν με εντάσεις νευρικότητα και υπερκινητικότητα.

Αν θέλουμε να δώσουμε συγκεκριμένα tips που συνοπτικά πραγματώνουν τα παραπάνω θα λέγαμε ότι:

• Οι δημιουργικές δραστηριότητες είναι αρκετά ωφέλιμες αφού το παιδί μπορεί να εστιάζει σε ένα έργο έστω και για λίγο.
• Ο χώρος που χρησιμοποιείται για τη μελέτη του παιδιού καλό είναι να είναι μεγάλος και ο ίδιος κάθε φορά.
• Κατά τη διάρκεια της μελέτης του παιδιού είναι χρήσιμο να υπάρχει δομημένο πρόγραμμα με χρόνους, διαλείμματα και ένα μόνο μάθημα τη φορά.

• Τα μαθήματα που δυσκολεύουν το παιδί ή χρειάζονται σε κάποιο βαθμό αποστήθιση (αν και δεν την προτείνει η σύγχρονη παιδαγωγική), καλό είναι να ξεκινούν πρώτα.
• Οι δραστηριότητες που απολαμβάνει περισσότερο είναι προτιμότερες.
• Για κάθε καλή πράξη ή σκέψη είναι σημαντικό να ενισχύουμε θετικά το παιδί μας.
• Είναι καλύτερο να εστιάζετε στα θετικά του επιτεύγματα και πολύ λιγότερο στο τι δεν κάνει καλά.

• Σε περίπτωση τιμωρίας είναι σημαντικό να τηρείτε επακριβώς την απόφασή σας. Προτιμήστε την αρνητική ενίσχυση έναντι της τιμωρίας, παρέχοντας εναλλακτικές, χωρίς να αποβλέπετε σε ακινητοποίηση του παιδιού.
• Όταν αποφασίσετε να επιβάλετε μια τιμωρία ως αρνητική ενίσχυση στις πράξεις του παιδιού προτιμήστε έναν ήρεμο τόνο, και ό,τι λέτε να είναι απλά διατυπωμένο και σαφές.
• Η λεκτική βία, οι απειλές και η σωματική τιμωρία έχει αποδειχθεί ότι δεν προσφέρουν καμία αποτελεσματικότητα.
• Οι απαιτήσεις σας πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στις δυνατότητες του παιδιού όχι στις δικές σας.
• Μην κυνηγάτε την τέλεια επίδοση!
• Να είστε ακριβείς σε αυτό που ζητάτε από το παιδί. Ποτέ δεν δίνουμε πολύπλοκες οδηγίες. Στα μικρότερα παιδιά μια εντολή τη φορά.
• Προσπαθήστε να διασπάσετε το παιδί πριν από μια δύσκολη δραστηριότητα. Αν δεν το κάνετε εσείς, θα το κάνει μόνο του.
• Δώστε την ευκαιρία στα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους με οποιονδήποτε τρόπο (λεκτικά, με ζωγραφιά, μετά την αφήγηση ενός παραμυθιού).
• Κάποια βοηθητικά παιχνίδια που ενισχύουν τη συγκέντρωση είναι το παζλ, το σκάκι και ομαδικές δραστηριότητες.
• Το παιδί μπορεί να γίνει ο αρχηγός κι εσείς ο βοηθός του στις δουλειές του σπιτιού
• Το δωμάτιο του παιδιού πρέπει να είναι οργανωμένο με συγκεκριμένες θέσεις για τα αντικείμενα.
• Ένας πίνακας ανακοινώσεων με υπενθυμίσεις δραστηριοτήτων είναι πάντα χρήσιμος για την οργάνωση του παιδιού.
• Ασκήσεις υπευθυνότητας και οργάνωσης πρέπει να αποτελούν μέρος της καθημερινότητας των παιδιών (λίστα με ψώνια στο σούπερ μάρκετ, επιλογή από το προηγούμενο βράδυ των ρούχων, προετοιμασία τσάντας βάση του προγράμματος του κ.ά.).
• Ασκήσεις προσανατολισμού στον χώρο είναι χρήσιμες για τη βελτίωση της οπτικοχωρικής αντίληψης του παιδιού.
• Η θεατρική – μουσική έκφραση και ο χορός ενδείκνυνται για τη βελτίωση της αυτοέκφρασης και του οπτικο-κινητικού συντονισμού.

• Ασκήσεις με τη χρήση καρτών (παράδειγμα: μετρώ αργά μέχρι το 20 όταν είμαι θυμωμένος, κρεμώ μία κάρτα στο πέτο μου με χρώμα ανάλογο με τη διάθεσή μου) δημιουργούν παιχνίδια αυτοδιαχείρισης.
• Απαραίτητη είναι η συχνή επικοινωνία με τον εκπαιδευτικό (συνέχεια προγράμματος στο σχολείο και αντίστροφα).
• Ασκήσεις απομνημόνευσης και σειροθέτησης είναι ιδιαίτερα ευεργετικές.
• Ασκήσεις απομαγνητοφώνησης ή καραόκε, για τον ελεύθερο χρόνο, βοηθούν στην ενίσχυση της οπτικής και ακουστικής μνήμης και συγκέντρωσης.
• Διατηρήστε μια σταθερή-κοινή πορεία αντιμετώπισης και συμπεριφοράς και οι δύο γονείς.
• Θέστε σαφή όρια και κανόνες. Το παιδί έχει ανάγκη να γνωρίζει μέχρι που μπορεί να φτάσει και ποια θα είναι τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς του.
• Απενοχοποιείστε τον εαυτό σας, δεν ευθύνεστε για την ύπαρξη της ΔΕΠΥ!
• Απενοχοποιείστε και το παιδί, ούτε εκείνο ευθύνεται για την δυσλειτουργική του συμπεριφορά.
• Κάθε παρέμβαση ξεκινάει από την αλλαγή των δικών σας αντιλήψεων, του παιδιού και των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται με το παιδί για τη φύση της διαταραχής και τα εν γένει προβλήματά του.
• Προσπαθήστε να διαχειριστείτε αποτελεσματικά το δικό σας άγχος.
• Καλλιεργήστε την ευγνωμοσύνη σας και εκτιμήστε τα θετικά που υπάρχουν στη ζωή σας καθημερινά (Σε 20 συνεχόμενες ημέρες θα διαπιστώσετε πιθανότατα τις ευεργετικές επιπτώσεις στη διάθεσή σας)!
• Περιορίστε την έκθεση του παιδιού (αλλά και τη δική σας) στα δελτία ειδήσεων. 
• Πείτε στο παιδί ότι το σπίτι αποτελεί ένα ασφαλές καταφύγιο, ώστε να νιώσει ανακούφιση.
• Μιλήστε για την κατάσταση ως κάτι προσωρινό και μοιραστείτε τις επιθυμίες σας για την περίοδο που θα λήξει ο περιορισμός.
• Παίξτε και γελάστε!
• Διαλογιστείτε! Στο διαδίκτυο προσφέρεται ποικιλία ασκήσεων και βίντεο με την πρακτική mindfulness, yoga κ.ά. για παιδιά και ενηλίκους.
• Πολύτιμες είναι οι συστάσεις για τους τρόπους διαφύλαξης της ψυχικής υγείας των παιδιών αλλά και των ενηλίκων του Παγκόσμιου οργανισμού Υγείας.
• Ζητήστε βοήθεια! Το να ακούσουμε τους ειδικούς μόνο καλό μπορεί να προσφέρει τόσο σε εμάς όσο και στα παιδιά μας.

Καλή επιτυχία και να θυμάστε ότι κάθε περίπτωση είναι μοναδική και χρειάζεται χρόνο και αγάπη για να έχουμε γρήγορα και μόνιμα αποτελέσματα. Τέλος, μην υποτιμάτε τη βοήθεια των ειδικών οι οποίοι έχουν τη γνώση και εμπειρία να σας στηρίξουν και να σας απαλλάξουν από περιττό χαμένο χρόνο και κόπο.

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΡΓΥΡΙΑΔΗ

Επίκουρος Καθηγητής Ειδικής Αγωγής και Υγείας στο Τμήμα Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Frederick

Πηγή: paideia-news.com

www.eidikospaidagogos.gr

Δείτε επίσης:

“Μαθησιακές Ευκολίες” – Μύθοι και Αλήθειες για τις Μαθησιακές Δυσκολίες