Τι είναι η καλοκαιρινή απώλεια μάθησης; Συμβουλές & Δραστηριότητες για γονείς

Οι καλοκαιρινές διακοπές συνεχίζονται και τα παιδιά απαλλαγμένα πλέον από τις σχολικές υποχρεώσεις δεν χορταίνουν να απολαμβάνουν την ανεμελιά, το παιχνίδι και τις σκανταλιές! 

Αλήθεια όμως, όταν μεσολαβούν μήνες διακοπών, πού πάει όλη αυτή η γνώση που έχει κατακτηθεί με τόσο κόπο στις σχολικές αίθουσες μια ολόκληρη χρονιά;

Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ο όρος “καλοκαιρινή απώλεια μάθησης”, ο οποίος περιγράφει την απώλεια σχολικών δεξιοτήτων και γνώσεων κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Ο βαθμός της απώλειας μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την τάξη, τα μαθήματα και το μαθησιακό επίπεδο του μαθητή. Σε γενικές γραμμές όμως, κοινό εύρημα των μελετών είναι ότι οι επιδόσεις των παιδιών σε σχολικές δοκιμασίες είναι χαμηλότερες αμέσως μετά το καλοκαίρι, από αυτές στις αρχές του καλοκαιριού.

Ερευνητές και ειδικοί αναγνωρίζουν ότι οι καλοκαιρινές διακοπές είναι μία περίοδος κατά την οποία η σχολική ανάπτυξη μειώνεται σε σχέση με τη σχολική περίοδο, και ότι όλα τα παιδιά χάνουν σχολικές δεξιότητες κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Ιδιαίτερα ευάλωτοι στην καλοκαιρινή απώλεια μάθησης σύμφωνα με έρευνες, είναι τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες τα οποία φαίνεται να χάνουν σημαντικές γλωσσικές δεξιότητες (ανάγνωση, γραφή, ορθογραφία, μαθηματικά). Όλα τα παραπάνω βέβαια δεν σημαίνουν ότι τα παιδιά θα πρέπει μέσα στις διακοπές τους να λύνουν κατεβατά μαθηματικών προβλημάτων και ασκήσεων, να γράφουν εκθέσεις και ορθογραφία, και να διαβάζουν αμέτρητα βιβλία για να διατηρήσουν τις δεξιότητες που έχουν μάθει κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους.

Το καλοκαίρι είναι η τέλεια στιγμή για να ανακαλύψουν τα παιδιά ότι η μάθηση είναι διασκέδαση και μπορεί να συμβεί και εκτός του σχολείου! Δεδομένου ότι το καλοκαίρι είναι μια μεγάλη αδόμητη μάζα χρόνου, ο πειρασμός για τα παιδιά είναι μεγάλος για να περνούν ατελείωτες ώρες μπροστά στην τηλεόραση, στα ηλεκτρονικά παιχνίδια και στον υπολογιστή κατά τη διάρκεια των διακοπών. Με λίγη εφευρετικότητα και προγραμματισμό όμως, οι καλοκαιρινές διακοπές μπορούν να μετατραπούν από μαθησιακή έρημο, σε μαθησιακό παράδεισο!

1. Επισκεφτείτε ένα μουσείο

Μουσεία θα βρείτε άφθονα είτε στην πρωτεύουσα και τις πόλεις, είτε στο νησί ή το μέρος που επισκέπτεστε. Με οποιοδήποτε αντικείμενο, π.χ. ναυτικό μουσείο, λαογραφικό μουσείο, μουσείο τέχνης, αρχαιολογικοί χώροι κτλ. μπορείτε να κάνετε όλοι ένα μίνι μάθημα ιστορίας και πολιτιστικής αγωγής. Στο δρόμο για το μουσείο, συζητήστε για κοινούς όρους μουσείων όπως εκθέματα, αρχαία, εξαφανισμένα, εποχή, ανακάλυψη και πολλά άλλα (ενίσχυση λεξιλογίου).

2. Διαβάστε

Αναζητήστε ευκαιρίες για διάβασμα και ανάγνωση. Το εξωσχολικό βιβλίο έχει τεράστια επιρροή στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών και βελτιώνει τη μάθηση σε όλα τα επίπεδα.

Δημιουργήστε χαλαρή και ευχάριστη ατμόσφαιρα και καθιερώστε δέκα – δεκαπέντε λεπτά διάβασμα μέσα στην ημέρα από το αγαπημένο βιβλίο του παιδιού. Οι γονείς είναι καλό να ενθαρρύνουν το παιδί να διαβάζει ό,τι το ευχαριστεί και το διασκεδάζει! Η εξάσκηση της ανάγνωσης μπορεί να γίνει όμως ακόμα πιο διασκεδαστική.  Συζητήστε με τα παιδιά σας σχετικά με τους χαρακτήρες, τα προβλήματα, τις λύσεις, τις ρυθμίσεις και άλλες λεπτομέρειες της ιστορίας. Γονείς πρότυπο.

3. Φτιάξε το δικό σου παραμύθι

Βοηθήστε να μην ξεχάσουν το γραπτό λόγο κάνοντάς το παιχνίδι! Βοηθήστε το παιδί να φτιάξει το δικό του παραμύθι, πείτε τους να το εικονογραφήσουν κι έτσι να ασχοληθούν ταυτόχρονα και με ζωγραφική. Πολύ καλή ιδέα είναι επίσης, να έχετε ένα χαρτί στο οποίο καθένας γράφει μια πρόταση για ένα παραμύθι και το δίνει στον επόμενο που συνεχίζει την ιστορία με τη δική του πρόταση, με σκοπό να γράψετε ένα αστείο και απρόβλεπτο παραμύθι όλοι μαζί.

4. Παίξτε επιτραπέζια παιχνίδια

Υπάρχουν πολλά επιτραπέζια παιχνίδια που ασκούν το μυαλό, τη σκέψη, τη μνήμη και το λεξιλόγιο των παιδιών, π.χ. scrabble, ναυμαχία, σκάκι κτλ. Επίσης, παιχνίδια, όπως κρεμάλα, μπορείτε να τα παίξετε με ελάχιστο εξοπλισμό, μολύβι και χαρτί και βοηθούν πολύ τη γλώσσα και το λεξιλόγιο. Όνομα, ζώα, φυτά.

5. Υποχρεώσεις σπιτιού

Ενθαρρύνετε το παιδί να συμμετέχει στις καθημερινές υποχρεώσεις του σπιτιού, ενώ παράλληλα θα εξασκείται στις δεξιότητες γραφής. Ζητήστε του όσο εσείς θα ψάχνετε τι λείπει από το σπίτι, να γράψει τη λίστα του σούπερ μάρκετ!

6. Μαθηματικά

Την ώρα που συγκεντρώνετε τους λογαριασμούς και φτιάχνετε τον οικονομικό προϋπολογισμό του σπιτιού, ζητήστε τη βοήθεια του παιδιού στις μαθηματικές πράξεις (η βοήθεια φυσικά θα πρέπει να ανταποκρίνεται στο επίπεδο γνώσεων του παιδιού). Ενθαρρύνετε τη συμμετοχή του στην οργάνωση του ταξιδιού ή της εκδρομής, δημιουργώντας προβλήματα για τον υπολογισμό των αποστάσεων, της ώρας και του κόστους.

7. Φυσική

Δεν υπάρχει πιο ωραίος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά την επιστήμη της φυσικής, βλέποντάς την πώς λειτουργεί στην πράξη. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να φυτέψτε στον κήπο ή στο μπαλκόνι σπόρους ή μικρά φυτά και να συζητήσετε με το παιδί τους τρόπους (νερό, ήλιος, αέρας) που θα τα φροντίσετε για να μεγαλώσουν. Εάν βρίσκεστε στην εξοχή, τα αστέρια θα είναι πιο εμφανή στον ουρανό το βράδυ. Ευκαιρία να συζητήσετε με τα παιδιά για τα άστρα, τους πλανήτες, τη Γη, τον Ήλιο και το Φεγγάρι και να αναζητήσετε αστερισμούς ή δικά σας σχέδια που σχηματίζουν τα άστρα στον ουρανό.

Όλα τα παραπάνω είναι μόνο κάποιες από τις ελάχιστες δραστηριότητες που μπορούν να κάνουν τα παιδιά μέσα στις καλοκαιρινές τους διακοπές για να διατηρήσουν επαφή με τις σχολικές δεξιότητες χωρίς όμως να χάσουν την ξεκούραση που τόσο έχουν ανάγκη. Η μάθηση και η επαφή με τη γνώση μπορεί να πραγματοποιηθεί και να διατηρηθεί τους καλοκαιρινούς μήνες, ικανοποιώντας με διασκεδαστικό τρόπο την έμφυτη περιέργεια και την έμφυτη δίψα των παιδιών για μάθηση.

Υπ. Διδάκτωρ Φώτης Παπαναστασίου 

Ειδικός Παιδαγωγός/ Συγγραφέας

MSc Σχολική Ψυχολογία

www.eidikospaidagogos.gr