Πολλαπλή χρήση υλικών σε μία εργοθεραπευτική συνεδρία (Παζλ)

Η θεραπευτική διαδικασία είναι ένα πολυσύνθετο και ποικιλόμορφο κολλάζ δεξιοτήτων, γνώσεων   και κατάλληλων υλικών. Οι θεραπευτές, παρά τη δόμηση ενός εξατομικευμένου και πλήρως στοχοκατευθυνόμενου προγράμματος καθώς και παρά την εφαρμογή των κατάλληλων τεχνικών και μεθόδων παρέμβασης, δεν είναι ασυνήθιστο να βρισκόμαστε σε χώρους, όπου το υλικό το οποίο μας δίνεται δεν αντιστοιχεί στο υλικό το οποίο θα θέλαμε να έχουμε.

Δεν είναι λίγες οι φορές που όλοι μας, παρά τις όποιες προσπάθειες για αγορά νέων πραγμάτων (πολλές φορές ίσως και των βασικών), έχουμε βρεθεί σε καταστάσεις όπου η αγορά αυτή είναι ανέφικτη. Άλλες φορές πάλι μας βρίσκει να μεταφέρουμε με χέρια, πόδια και κεφάλι άπειρα πράγματα από τον ένα χώρο στον άλλο ή και από το αυτοκίνητο σε ένα σπίτι και πάλι πίσω. Πώς, λοιπόν, θα πρέπει εμείς, πέρα από τις πολλές ώρες δόμησης ενός προγράμματος και μιας συνεδρίας, να είμαστε σε θέση να έχουμε και τον κατάλληλο υλικοτεχνικό εξοπλισμό για κάθε άτομο ξεχωριστά;

Η απάντηση είναι πως δεν είναι απαραίτητο.

Η θεραπευτική διαδικασία, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, είναι ένα πολυσύνθετο κολλάζ που απαιτεί από εμάς γρήγορη σκέψη και προσαρμογή σε νέες καταστάσεις και δεδομένα. Μια δεξιότητα που θα πρέπει κάθε θεραπευτής να κατέχει είναι η ευρηματικότητα, η οποία θα μας βοηθήσει να σκεφτούμε ‘έξω από το κουτί’ και να δημιουργήσουμε νέες προοπτικές εντός της συνεδρίας.

Τόσο σε αυτό το άρθρο όσο και σε επόμενα θα καταγραφούν οι πολλαπλές χρήσεις ενός βασικού υλικού που συνήθως όλοι έχουμε στην κατοχή μας. Έχοντας, λοιπόν, στο μυαλό μας το θεραπευτικό πλάνο που με τόσο κόπο και σκέψη έχουμε δομήσει, θα δούμε πώς μπορεί αυτό το ένα και μοναδικό υλικό να είναι ικανό να καλύψει μια τεράστια ποικιλία δραστηριοτήτων, στόχων και δεξιοτήτων. Ξεκινώντας από ένα “στερεοτυπικό” παζλ,  ένα χαρτί κι ένα μολύβι, θα φτάσουμε στη χρήση μιας και μόνο χαρτοταινίας.

Το παζλ είναι ένα εργαλείο που όλοι οι θεραπευτές έχουν χρησιμοποιήσει έστω και μία φορά. Αποτελεί μία δραστηριότητα που μπορεί να παρέμβει σε πολλές προγραφo-κινητικές, γνωστικές και κοινωνικές δεξιότητες του ατόμου. Ο σωστός τρόπος επίλυσης του μπορεί να συμβάλλει στον οπτικοκινητικό συντονισμό, στη λεπτή κίνηση, στον αμφίδρομο συντονισμό, στη μνήμη, στην οπτική διάκριση, στην επίλυση προβλήματος, στην οργάνωση σκέψης, στο χωρικό προσανατολισμό αλλά και στην προσοχή και στη συγκέντρωση του ατόμου. Τι θα γινόταν, όμως, εάν για μία φορά το παζλ αποκτούσε άλλη χρήση;

ΧΡΗΣΗ 1

Κανονική χρήση του παζλ σε επτά βήματα.

Βήμα Πρώτο – Απλώνω τα κομμάτια πάνω στην επιφάνεια εργασίας και τα γυρίζω όλα από την σωστή πλευρά.

Βήμα Δεύτερο – Καταμετρώ τα κομμάτια (είτε από δεξιά προς τ’ αριστερά είτε από πάνω προς τα κάτω). Επιβεβαιώνω εάν είναι τόσα όσα αναγράφονται στο κουτί.

Βήμα Τρίτο – Χωρίζω τα κομμάτια σε 3 ομάδες (επιβεβαίωση εάν το άτομο θυμάται/διακρίνει οπτικά τις τρεις αυτές ομάδες)

• Γωνίες (2 ίσιες πλευρές)
• Γύρω – γύρω (1 ίσια πλευρά)
• Μέσες (καμία ίσια πλευρά)

Βήμα Τέταρτο – Τοποθετώ το κουτί απέναντι μου ώστε να βλέπω την εικόνα που θέλω να σχηματίσω. Αμέσως μετά τοποθετώ τις γωνίες στην επιφάνεια σύμφωνα με το σχέδιο του κουτιού.

Βήμα Πέμπτο – Αρχίζω να τοποθετώ την ομάδα των γύρω-γύρω γιατί οι γωνίες πρέπει να ενωθούν μεταξύ τους. Αυτό γίνεται με τη φορά της γραφής (από πάνω προς τα κάτω και από τα δεξιά προς τ’ αριστερά).

Βήμα Έκτο – Τοποθετώ τα μέσα κομμάτια.

Βήμα Έβδομο – Αφού έχει ολοκληρωθεί η εικόνα του παζλ, μπορεί να υπάρξουν στο άτομο ερωτήσεις κατανόησης και περιγραφής (ξεκινώντας από το γενικό προς το ειδικό).

ΧΡΗΣΗ 2

Με το παζλ φτιαγμένο, ο θεραπευτής μπορεί να τοποθετήσει μερικά κομμάτια του παζλ σε λάθος θέση και να ζητήσει από το παιδί να βρει τι δεν πάει καλά.

ΧΡΗΣΗ 3

Κατασκευή του παζλ εναλλάξ. Ένα κομμάτι βάζει το παιδί κι ένα ο θεραπευτής. Αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε μεγαλύτερα παιδιά που έρχονται για πρώτη φορά στο χώρο, ώστε να τα γνωρίσουμε καλύτερα. Μία συνθήκη που θα λέει ότι “όταν κάποιος από τους δύο μας τοποθετεί σωστά ένα κομμάτι παζλ, θα μπορεί να κάνει στον συνομιλητή του μία προσωπική ερώτηση”, μπορεί να είναι ιδιαίτερα βοηθητική.

ΧΡΗΣΗ 4

Δόμηση μίας ιστορίας. Με αφορμή ολόκληρο το παζλ ή και ένα μέρος αυτού, μπορεί να δομηθεί μία ιστορία φαντασίας, ένα παραμύθι ή και μία σειρά γεγονότων. Αμέσως μετά, θεραπευτής και παιδί μαζί, μπορούν να ζωντανέψουν την ιστορία αυτή, χρησιμοποιώντας τα κομμάτια του παζλ ως τα αντικείμενα της ιστορίας π.χ. Ένα κομμάτι μπορεί να γίνει το σπίτι, το άλλο το τιμόνι του αμαξιού κοκ.

ΧΡΗΣΗ 5

Ο θεραπευτής μπορεί να κρύψει ένα ή και περισσότερα κομμάτια του παζλ μέσα στη αίθουσα και να παίξει μαζί με το παιδί το γνωστό παιχνίδι ‘κρύο-ζέστη’.

ΧΡΗΣΗ 6

Τα κομμάτια του παζλ λειτουργούν ως μικρές μπάλες που θα πρέπει να μπουν μέσα ή πάνω σε ένα στόχο (αυτός ο στόχος μπορεί να διαφέρει από το τραπέζι που καθόμαστε μέχρι και τον κύκλο που σχηματίζουν τα χέρια μας όταν τα ενώσουμε).

ΧΡΗΣΗ 7

Τα κομμάτια του παζλ γίνονται μικρές πέτρες στο έδαφος που το παιδί μπορεί να πηδήξει από τη μία στην άλλη. Ο βαθμός δυσκολίας μπορεί να ποικίλει ανάλογα την απόσταση των κομματιών ως και το μέρος στο οποίο τα τοποθετούμε (πάνω σε μία καρέκλα, κάτω από το τραπεζάκι, μέσα στην πισίνα με τις μπάλες).

ΧΡΗΣΗ 8

Τοποθετώντας τα κομμάτια ανάποδα, μπορούμε να γράψουμε πάνω σε αυτά – πάντα με μολύβι ώστε να μπορέσουμε αργότερα να το σβήσουμε. Μπορούμε να σημειώσουμε από γράμματα και να ζητήσουμε από το παιδί να φτιάξει μία λέξη, μέχρι και αριθμούς ώστε να μπουν στη σωστή σειρά.

ΧΡΗΣΗ 9

Τα κομμάτια του παζλ μπορούν να χρησιμεύσουν και ως παιχνίδι μνήμης. Γυρνώντας τα ανάποδα, ζωγραφίζουμε ανά δύο κομμάτια το ίδιο σχήμα. Όταν έχουμε τελειώσει όλα τα κομμάτια, τα γυρίζουμε από την καλή τους μεριά, τα ανακατεύουμε και είμαστε έτοιμοι να παίξουμε ένα εναλλακτικό memory game.

ΧΡΗΣΗ 10

Σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, μπορούμε να ζητήσουμε την κατασκευή του παζλ από την ανάποδη πλευρά, χωρίς να μπορεί το παιδί να βλέπει τα ζωγραφισμένα σχέδια και χρώματα.

Παναγιώτης Μπαρμπαγιάννης

Εργοθεραπευτής 

Εμψυχωτής Παιδαγωγικής Θεάτρου και Θεατρικού Παιχνιδιού

Συνεργάτης του www.eidikospaidagogos.gr

Διαβάστε επίσης:

«Μαθησιακές Ευκολίες» – Πρόγραμμα Υποστήριξης και Παρέμβασης στις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες