Πλάθοντας μικρούς αναγνώστες: Τρόποι ενίσχυσης των (προ)αναγνωστικών εμπειριών των νηπίων

Σίγουρα υπάρχουν τρόποι με τους οποίους οι ενήλικοι μπορούν να συμβάλουν, ώστε τα νήπια να αποκτήσουν περισσότερες και ουσιαστικότερες αναγνωστικές εμπειρίες.

Kαι βέβαια, όσες περισσότερες (προ)αναγνωστικές εμπειρίες έχουν τα παιδιά τόσο ευκολότερα θα μάθουν να διαβάζουν και τόσο πιθανότερο είναι να οικοδομήσουν μία σχέση ζωής με το βιβλίο!

Η επαφή με τα βιβλία 

Η επαφή του παιδιού με τα βιβλία πολλαπλασιάζει τις γνώσεις του για την ανάγνωση από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής του. Αρχίζοντας από τα πάνινα ή αδιάβροχα βρεφικά βιβλιοπαιχνίδια και προχωρώντας σε άλλα με κρυμμένες ή τρισδιάστατες εικόνες, με μουσική ή με περίεργα σχήματα και μεγέθη, οι γονείς θα πρέπει να προσέξουν, ώστε να μην παραλείψουν από τη συλλογή τους κανένα από τα είδη λογοτεχνίας. Έτσι, τα παιδιά θα κατανοήσουν ότι υπάρχουν πολλά και διαφορετικά είδη βιβλίων και ποικίλες χρήσεις της γραπτής γλώσσας.

Αρχικά, το μωρό θα πλησιάσει το βιβλίο με όλες του τις αισθήσεις. Θα το πιάσει, θα το μυρίσει, θα το κοιτάξει και πάνω απ’ όλα θα το φέρει στο στόμα του να το μασήσει. Αργότερα, παρατηρώντας τον τρόπο με τον οποίο ο ενήλικος αντιμετωπίζει το βιβλίο, θα περάσει από το βιβλίο-αντικείμενο στο βιβλίο-περιεχόμενο. Θα γυρίσει τις σελίδες, θα προσέξει τις εικόνες, θα παρακολουθήσει την απλή διήγηση και θα αρχίσει να κατανοεί ότι εκείνο που έχει σημασία στο βιβλίο είναι το κείμενο και η εικονογράφησή του.

Από πολύ μικρά τα παιδιά καλό είναι να έχουν τα δικά τους βιβλία.Έτσι θα αποκτήσουν την πρόσθετη υποχρέωση να μάθουν να τα σέβονται και να νοιάζονται γι’ αυτά. Καλό είναι επίσης οι ενήλικοι να τα προμηθεύονται  από επιλεγμένα βιβλιοπωλεία και να τα προσφέρουν στα παιδιά τους ως δώρο εξαιρετικό! Αν μάλιστα το ίδιο το παιδί ακολουθούσε στις επισκέψεις αυτές στα βιβλιοπωλεία, τότε θα μπορούσε να εκφράσει και τις δικές του προτιμήσεις…Τι καλύτερο;

Η ανάγνωση ιστοριών

Η ανάγνωση ιστοριών ήδη από τη βρεφική ηλικία είναι πολύ ευεργετική, καθώς το παιδί συνηθίζει από μικρό στο ρυθμό και στη δομή της γραπτής γλώσσας, εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του και διευρύνει τους γνωστικούς του ορίζοντές.

Προϋπόθεση αποτελεσματικότερης ανάγνωσης ιστοριών σε βρέφη και νήπια είναι η ενεργητική συμμετοχή του παιδιού στη διαδικασία της ανάγνωσης. Δηλαδή, όσο περισσότερο εμπλέκεται το μικρό παιδί στην ανάγνωση της ιστορίας τόσο πιο πολύ ωφελείται από αυτή. Η συμμετοχή του μικρού ακροατή μπορεί να προκληθεί με πολλούς τρόπους, όπως μέσω της εικονογράφησης σκηνών της ιστορίας, του σχολιασμού των γεγονότων, της προσθήκης φανταστικού διαλόγου, της καταγραφής των συναισθημάτων των ηρώων κτλ.  Έτσι, αρχίζοντας για τα πολύ μικρά παιδιά από το απλό γύρισμα της σελίδας και την παρατήρηση των εικόνων, μπορούμε να φτάσουμε μέχρι τη σύνδεση της ιστορίας με γεγονότα της ζωής τους, τη δική τους εκδοχή για το τέλος της ιστορίας κ.α.

Συχνά τα νήπια αρέσκονται να ακούν και να ξανακούν την ίδια ιστορία. Αυτή η επανάληψη, που συχνά «κουράζει» τους μεγάλους αλλά τα ίδια τόσο επίμονα ζητούν, προσφέρει πολλά. Τα παιδιά χρειάζεται να ακούσουν πολλές φορές την ίδια ιστορία και σε κάθε νέα ανάγνωση θα ανακαλύπτουν, θα αναθεωρούν, θα βιώνουν κάτι παραπάνω απ’ ό,τι στην προηγούμενη. Εξάλλου, η διαμόρφωση αναγνωστικών προτιμήσεων αποτελεί το πρώτο βήμα για τη δημιουργία μελλοντικών σταθερών αναγνωστών…

Για να συγκινήσει βέβαια μια ιστορία το παιδί, θα πρέπει πρώτα να αρέσει στον ενήλικο. Αν ο γονιός αισθάνεται ότι το βιβλίο που προτίθεται να διαβάσει είναι ανούσιο, βαρετό ή ανόητο, είναι καλύτερα να εγκαταλείψει την ανάγνωση. Αντιθέτως, όταν οι γονείς απολαμβάνουν την ανάγνωση είναι σχεδόν σίγουρο ότι και τα παιδιά την ευχαριστιούνται!

Ο ενήλικος ως πρότυπο

«Φαντάσου πόσο δύσκολο θα ήταν για ένα παιδί να μάθει να γράφει και να διαβάζει, αν ποτέ δεν έβλεπε κάποιον να διαβάζει και να γράφει»… Η στάση των παιδιών απέναντι στο διάβασμα επηρεάζεται από τη σχέση του ίδιου του γονιού με την ανάγνωση/ γραφή. Γονείς που συμβουλεύονται καταλόγους, ξεφυλλίζουν περιοδικά, διαβάζουν βιβλία, γράφουν ευχετήριες κάρτες, κρατούν ημερολόγιο ή απλώς σημειώνουν τις δουλειές της ημέρας πυροδοτούν το ενδιαφέρον των παιδιών για τη γραπτή γλώσσα και τα βοηθούν στην απόκτηση αναγνωστικών εμπειριών. Ειδικά η εικόνα του ενήλικου που γράφει είναι ιδιαιτέρως σημαντική για τα παιδιά, αφού τις περισσότερες φορές έρχονται σε επαφή μόνο με το τελικό προϊόν -π.χ. βιβλίο, περιοδικό, εφημερίδα- και αγνοούν τη διαδικασία που βρίσκεται πίσω από αυτό.

Ο περιβάλλων γραπτός λόγος  

Τα δείγματα γραπτού λόγου που συναντάμε στο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον και με τα οποία ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή αποδεικνύονται ιδιαίτερα χρήσιμα! Τα ονόματα των προϊόντων σε κουτιά συσκευασίας, η μάρκα της αγαπημένης σοκολάτας, κάθε λογής ταμπέλες και επιγραφές στο δρόμο, ο τίτλος της αγαπημένης εκπομπής, τα τυπωμένα σλόγκαν σε μπλουζάκια και άλλα πολλά «διαβάζονται» ακόμη και από αυτούς που δεν έχουν μάθει ακόμη να διαβάζουν. Ο ενήλικος που θέλει να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά στην παρουσία και λειτουργία του περιβάλλοντος γραπτού λόγου πρέπει όχι μόνο να διαβάζει δυνατά τα μηνύματα που συναντά, αλλά κυρίως να συζητά γι’ αυτά μαζί τους, ούτως ώστε να τα ωθεί στην προσεκτικότερη παρατήρηση της λειτουργίας  της γραπτής γλώσσας.

Ποιήματα, τραγούδια, λεκτικά παιχνίδια

Η επαφή των παιδιών, από πολύ νωρίς ακόμη, με τραγούδια, ποιήματα, λεκτικά παιχνίδια τους δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τη γλώσσα. Μέσα από ομοιοκαταληξίες, παρηχήσεις, γλωσσοδέτες, ρυθμούς και διάφορα λεκτικά παιχνίδια τα παιδιά ευαισθητοποιούνται σε γλωσσικά θέματα, βοηθούνται στην εκμάθηση της ανάγνωσης, πολλαπλασιάζουν τις πιθανότητες να μην αντιμετωπίσουν αργότερα αναγνωστικά προβλήματα, ενώ συγχρόνως διασκεδάζουν.

Πηγή: milontasgiapaidia.wordpress.com

www.eidikospaidagogos.gr