Συνέντευξη του Φώτη Παπαναστασίου για το νέο του βιβλίο “Μαθησιακές Ευκολίες”

Οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες τα τελευταία χρόνια αντιπροσωπεύουν ένα σοβαρό πρόβλημα για την εκπαιδευτική πραγματικότητα και έναν από τους πλέον καθοριστικούς παράγοντες της ακαδημαϊκής επιτυχίας των μαθητών. Το βιβλίο αυτό είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την ανίχνευση των μαθησιακών δυσκολιών των παιδιών και για τη δημιουργία ειδικών προγραμμάτων υποστήριξης και παρέμβασης.

Οι θεωρίες, οι όροι και οι ενδείξεις των μαθησιακών δυσκολιών παρουσιάζονται στην αρχή του βιβλίου με γλώσσα απλή και εύληπτη. Ακολουθούν σαφείς οδηγίες για την υποστήριξη των μαθητών με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες σε διάφορα πλαίσια (στο σχολείο, στο σπίτι), καθώς και μια περιγραφή των εργαλείων ανίχνευσης των μαθησια­κών δυσκολιών στο νηπιαγωγείο, στο δημοτικό και στο γυμνάσιο.

Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου καλύπτουν οι ασκήσεις παρέμβασης και υποστήριξης, οι οποίες έχουν δοκιμαστεί για πολλά χρόνια σε παιδιά με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες, με θετικά και πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Οι ασκήσεις παρουσιάζονται με αύξοντα βαθμό δυσκολίας και πολυπλοκότητας (από τις απλές στις πιο σύνθετες) και χωρίζονται σε έξι κατηγορίες (οπτικής αντίληψης, ακουστικής αντίληψης, μνήμης, φωνολογικής ενημερότητας, γραπτού και αφηγηματικού λόγου, αναγνωστικής ευχέρειας και κατανόησης).

Οι “Μαθησιακές ευκολίες” είναι ένα πολύτιμο βοήθημα για γονείς και εκπαιδευτικούς που θέλουν να στηρίξουν ουσιαστικά τη μάθηση των παιδιών και να ενισχύσουν πραγματικά την πρόοδο και τις επιτυχίες τους στο σχολείο.

Κύριε Παπαναστασίου, ο πρώτος μας ενθουσιασμός είναι ο αισιόδοξος τίτλος του βιβλίου σας, «Μαθησιακές Ευκολίες». Πολλά παιδιά αντιμετωπίζουν θέματα στη μαθησιακή διαδικασία, που παλαιότερα ήταν «αόρατα». Τι σας ώθησε να γράψετε ένα βιβλίο για τις μαθησιακές δυσκολίες;
Κεντρικός άξονας κάθε ενέργειας μου στον χώρο της εκπαίδευσης είναι το ίδιο το παιδί. Και κυρίως το παιδί που εμποδίζεται λόγω δυσκολιών να συμμετέχει ενεργά και ισότιμα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ένα τέτοιο παιδί είναι και το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες. Αυτός είναι ό λόγος που με ώθησε να ασχοληθώ αρχικά με τις εν λόγω δυσκολίες. Το βιβλίο αυτό στοχεύει να βοηθήσει τους μαθητές με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες να κατακτήσουν δεξιότητες απαραίτητες για την ακαδημαϊκή τους πορεία αλλά και να τους υποστηρίξει στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που παρεμποδίζουν τη συμμετοχή τους στη μαθησιακή διαδικασία. Αποσκοπεί, επίσης, να γίνει ένα εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών και των γονιών για την ανίχνευση των μαθησιακών δυσκολιών και τη δημιουργία ενός προγράμματος παρέμβασης στις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες. Πάνω από όλα όμως με το βιβλίο «Μαθησιακές Ευκολίες» θέλω να τονίσω πως όλα τα παιδία θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία και την επιλογή στην επιτυχία.

Οι υποδομές στην εποχή μας, τόσο στην ελληνική οικογένεια όσο και την εκπαίδευση, ευνοούν στην έγκαιρη αναγνώριση των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες και τη σωστή υποστήριξή τους;
Πλέον πολλοί είναι οι γονείς κι οι εκπαιδευτικοί που ενημερώνονται για θέματα ειδικής αγωγής. Σε σχέση με το παρελθόν, σήμερα είναι πολύ πιο εύκολο για έναν εκπαιδευτικό ή έναν γονιό να εντοπίσει και να προβληματιστεί για κάποια προειδοποιητικά σημάδια ορισμένων δυσκολιών που ίσως να αντιμετωπίζει το παιδί. Όσον αφορά τη σωστή υποστήριξη εξαρτάται από τη φιλοσοφία του κάθε εμπλεκόμενου γύρω από τις μαθησιακές δυσκολίες. Οι υποδομές σίγουρα χρήζουν βελτίωσης. Απέχουν πολύ ακόμα από την ορθή υποστήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Είναι ελπιδοφόρο, όμως, το γεγονός  πως όλο και περισσότεροι συνάδελφοι και γονείς ενημερώνονται κι εκπαιδεύονται πάνω στις μαθησιακές δυσκολίες.

Πόσο ευαίσθητο είναι το θέμα και πόσο ειδικοί είναι οι ειδικοί, που στις μέρες μας ασχολούνται με τις μαθησιακές δυσκολίες, μέσα από προγράμματα παρέμβασης και υποστήριξης;
Δυστυχώς είναι λίγοι οι ειδικοί που γνωρίζουν πως η αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών δεν θα πρέπει να σταματά στην απλή ενισχυτική διδασκαλία ή στην άσκοπη εξάσκηση. Η αντιμετώπιση θα πρέπει να προχωρά πιο βαθιά, στους αιτιακούς παράγοντες εμφάνισης των μαθησιακών δυσκολιών. Σημαντικό επίσης είναι, κατά την παρέμβαση, να λαμβάνονται υπόψη οι κοινωνικές και οι ψυχολογικές δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζουν οι εν λόγω μαθητές. Σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα οφείλουμε όλοι οι ειδικοί να εκπαιδευόμαστε συνεχώς και να μην ξεχνάμε ότι στόχος μας είναι να δημιουργούμε συνθήκες μάθησης κι όχι απλά να διδάσκουμε.

Όσο πιο νωρίς τόσο πιο καλά; Υπάρχουν πρακτικοί τρόποι που μπορεί ένας γονιός να διακρίνει κάποιες μαθησιακές δυσκολίες στο παιδί του και από ποια ηλικία είναι καλό να αντιμετωπίζονται αυτές;
Όντως, όσο πιο νωρίς τόσο πιο καλά. Αν οι μαθησιακές δυσκολίες εντοπιστούν εγκαίρως, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες μελλοντικής επιτυχίας του παιδιού. Μέσα στο βιβλίο δίνονται έντυπα ανίχνευσης των μαθησιακών δυσκολιών από το νηπιαγωγείο έως το γυμνάσιο. Τα έντυπα μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο από εκπαιδευτικούς όσο κι από γονείς. Υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως οι ελλείψεις στη φωνολογική ενημερότητα, στη μνήμη, στην οπτική και ακουστική αντίληψη, που παρατηρούνται σε μεγάλο αριθμό μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες. Μια έγκυρη κι ασφαλής διάγνωση μπορεί να γίνει αφού το παιδί έχει ολοκληρώσει το πρώτο εξάμηνο της Α’ Δημοτικού. Η υποστήριξη ωστόσο μπορεί να ξεκινήσει από το νηπιαγωγείο. Οι ασκήσεις του βιβλίου δεν έχουν δομηθεί μόνο για την αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών, αλλά και για προληπτικούς κι υποστηρικτικούς λόγους. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν κάποιες ενότητες ασκήσεων κι από παιδιά που φοιτούν στο νηπιαγωγείο για προετοιμασία για το Δημοτικό σχολείο κι ενίσχυση της σχολικής τους ετοιμότητας.

Η συναισθηματική εμψύχωση, κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων υποστήριξης και παρέμβασης στις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες αλλά και μετά, πόσο μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί τόσο στην επίδοση όσο και στην εικόνα που έχει το ίδιο για το άτομό του;
Οι μαθησιακές δυσκολίες, ως μια «διαφορετικότητα» που παρουσιάζεται στα πρώτα σχολικά χρόνια του παιδιού, έχει σοβαρές ψυχολογικές, εκπαιδευτικές και κοινωνικές συνέπειες στη ζωή του. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες σχεδόν καθημερινά βιώνουν καταστάσεις όπως ντροπή, άγχος, ματαίωση, απογοήτευση, κοινωνική απομόνωση, μελαγχολία και έλλειψη αυτοπεποίθησης. Αυτού του είδους οι καταστάσεις έχουν σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις σε ένα παιδί του δημοτικού και συντελούν στη δημιουργία αρνητικής αυτοεικόνας και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Γενικά, τα εν λόγω παιδιά δύσκολα αναπτύσσουν κίνητρα για μάθηση εξαιτίας του γεγονότος πως δεν επαινούνται πολύ συχνά λόγω των χαμηλών επιδόσεών τους, και δεν ικανοποιούνται εσωτερικά για τον ίδιο λόγο. Για όλους αυτούς τους λόγους είναι σημαντικό σε ένα πρόγραμμα παρέμβασης να λαμβάνονται υπόψη οι συναισθηματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές δυσκολίες του παιδιού.

Τα μελλοντικά σας σχέδια; Πείτε μας δυο λόγια για το θέμα του επόμενου βιβλίου σας.
Τα μελλοντικά μου σχέδια είναι να καταφέρω να ενημερώσω, μέσω βιβλίων ή σεμιναρίων, όσο περισσότερους γονείς κι εκπαιδευτικούς μπορώ για θέματα ειδικής αγωγής και για την ορθή αντιμετώπιση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών. Τα επόμενα βιβλία μου θα αφορούν θέματα όπως ο αυτισμός, η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής προσοχής ή/και Υπερκινητικότητας), αλλά και κάποια projects που θα έχουν ως σημείο αναφοράς τους γονείς. Είναι συγκινητικό το γεγονός με το πόση αγάπη υποδέχονται οι αναγνώστες στην Ελλάδα τέτοιου είδους βιβλία.

Πού μπορούμε να σας συναντήσουμε;
Αρχικά, περισσότερες πληροφορίες για θέματα ειδικής αγωγής κι εκπαίδευσης θα μπορούσε να βρει κάποιος στην προσωπική μου ιστοσελίδα eidikospaidagogos.gr
Βρίσκομαι επίσης στο Aegean College (Πανεπιστημίου 17, Αθήνα / 210 3211228) ως Επιστημονικός Υπεύθυνος Ανθρωπιστικών Επιστημών & Υγείας και στο Πρότυπο Κέντρο Ειδικών Θεραπειών «Παιδιών Πλεύση» (Γρηγορίου Λαμπράκη 407, Κερατσίνι / 2130433829 – 6934685811)  ως Επιστημονικός Διευθυντής.

Βιογραφικό

Ο Φώτης Παπαναστασίου είναι Ειδικός Παιδαγωγός, απόφοιτος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με μεταπτυχιακό στη Σχολική Ψυχολογία. Από το 2006 εργάζεται ως ειδικός παιδαγωγός σε τμήματα ένταξης και σε ειδικά δημοτικά σχολεία. Έχει δουλέψει με τα παιδιά σε διαγνωστικό και θεραπευτικό πλαίσιο σε ένα ευρύ φάσμα δυσκολιών, όπως μαθησιακές δυσκολίες, ΔΕΠ-Υ, αυτισμός κτλ. Έχει συμμετάσχει ως ομιλητής σε συνέδρια και ημερίδες παρουσιάζοντας θέματα σχετικά με την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση, καθώς και τη Σχολική Ψυχολογία, και είναι ο διαχειριστής της ιστοσελίδας www.eidikospaidagogos.gr. Άρθρα και συνεντεύξεις του έχουν δημοσιευτεί σε πλήθος εφημερίδων, περιοδικών, ιστοσελίδων και τηλεοπτικών εκπομπών. Στο πλαίσιο της συνεχούς κατάρτισης και της παρακολούθησης των εξελίξεων στον επιστημονικό χώρο της Ειδικής Αγωγής, έχει παρακολουθήσει εξειδικευμένα εργαστήρια, συνέδρια και ημερίδες.