ΔΕΠΥ ή μήπως ΣΜΕΠ; Ένας άλλος όρος που προσεγγίζει τη ΔΕΠΥ

10/03/2022

Η ΔΕΠΥ δεν είναι μια απλή διαταραχή- είναι ένας συνδυασμός χαρισμάτων και δυσκολιών.

Μια πιο αντιπροσωπευτική ονομασία για την πάθηση είναι ΣΜΕΠ, ή σύνδρομο μεταβλητών ερεθισμάτων προσοχής (VAST: Variable Attention Stimulus Trait). Αυτή η νέα ονομασία συμπεριλαμβάνει την ευαισθησία στην απόρριψη αλλά και την “ευφορία μετά την αναγνώριση” – την υπερφορτισμένη αντίδραση στην αντιληπτή ενθάρρυνση.

Η ΔΕΠΥ δεν είναι διαταραχή μιας έλλειψης

Η ΔΕΠΥ είναι μια ανακριβής – και δυνητικά τοξική – ονομασία. Ο όρος “διαταραχή ελλειμματικής προσοχής” τοποθετεί τη ΔΕΠΥ στη σφαίρα της παθολογίας ή της ασθένειας. Τα άτομα με ΔΕΠΥ δεν έχουν ασθένεια, ούτε έχουν έλλειμμα προσοχής- στην πραγματικότητα, αυτό που έχουν είναι μια αφθονία προσοχής. Η δυσκολία και η πρόκληση είναι στον έλεγχο και τη ρύθμισή της.

Ως εκ τούτου, υποστηρίζουμε ότι ένας πιο ακριβής περιγραφικός όρος είναι το σύνδρομο μεταβλητών ερεθισμάτων προσοχής (ΣΜΕΠ), μια ονομασία που μας επιτρέπει να “αποϊατρικοποιήσουμε” τη ΔΕΠΥ και να επικεντρωθούμε αντ’ αυτού στα τεράστια οφέλη του να έχεις έναν εγκέφαλο με ΔΕΠΥ.

Τα συμπτώματα του ΣΜΕΠ μπορούν, φυσικά, να επηρεάσουν αρνητικά τη ζωή, την εργασία και τις σχέσεις ενός ατόμου. Η ευαισθησία στην απόρριψη (rejection sensitive dysphoria) μια φράση του Dr. William Dodson, αναφέρεται στην ακραία συναισθηματική ευαισθησία και στα συναισθήματα ενοχής, ντροπής και απόρριψης που συχνά βιώνουν όσοι ζουν με ΣΜΕΠ.

Όμως με το ΣΜΕΠ ξεκαθαρίζονται και οι πολώσεις- μπορεί να υπερσυγκεντρωθείτε τη μια στιγμή (hperfocus) και την άλλη να μην μπορείτε να συγκεντρωθείτε καθόλου. Μπορεί να χάνετε εύκολα την προσοχή σας, αλλά άλλες φορές να δείχνετε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα πράγματα. Έτσι, εφόσον τα άτομα με ΣΜΕΠ όταν αντιλαμβάνονται μια απόρριψη υποφέρουν, μπορούν εξίσου εύκολα να ευδοκιμήσουν όταν αντιληφθούν την αναγνώριση, μια εμπειρία που ονομάζουμε “ευφορία της αναγνώρισης” (recognition responsive euphoria).

Η ευαισθησία στην απόρριψη και η ευφορία της αναγνώρισης

Τα άτομα με ΣΜΕΠ έχουν συνηθίσει να λαμβάνουν αρνητικά σχόλια στην προσωπική, ακαδημαϊκή και επαγγελματική τους ζωή. Η πραγματική ή πιθανή κριτική παγιδεύεται στο Δίκτυο Αυτόματης Λειτουργίας (Default Mode Network) (ένα σύστημα αυτόματου πιλότου που μας επιτρέπει να παίρνουμε γρήγορες και σωστές αποφάσεις, και να εκτελούμε καθημερινές εργασίες χωρίς να το πολύ σκεφτόμαστε) – και δημιουργεί τα αρνητικά συναισθήματα που εξελίσσονται σε δυσφορία λόγω ευαισθησίας στην απόρριψη.

Ωστόσο, το Δίκτυο Αυτόματης Λειτουργίας μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα όταν η θετική αναγνώριση γίνεται αντιληπτή από κάποιον με ΣΜΕΠ. Αυτή η θετικότητα και η ενθάρρυνση υπερφορτίζει τον εγκέφαλο ΣΜΕΠ με την ίδια ένταση με την οποία η αρνητική ανατροφοδότηση τον συντρίβει.

Τα άτομα με ΣΜΕΠ συχνά ντρέπονται να ζητήσουν ενθάρρυνση, οπότε εμείς οι φροντιστές και οι υποστηρικτές τους πρέπει να θυμόμαστε να τους επαινούμε για τους στόχους που επιτυγχάνουν, για την προσπάθεια που καταβάλλουν και για οποιαδήποτε κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση. Μην περιμένετε να επαινέσετε την τελειότητα, διότι η τελειότητα μπορεί να μην συμβεί ποτέ χωρίς έπαινο στην πορεία. Τα άτομα με ΣΜΕΠ ευδοκιμούν όταν περιβάλλονται από θετικούς ανθρώπους και όταν μπορούν να απομακρυνθούν από εργασίες και ανθρώπους που προκαλούν χρόνια απογοήτευση. Αυτές οι επιλογές, μερικές φορές σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή, δημιουργούν ευφορία που οφείλεται στην αναγνώριση και οδηγούν τα άτομα με ΣΜΕΠ στην επιτυχία και την ευτυχία.

Ακριβώς όπως λίγη αρνητικότητα μπορεί να καταλήξει σε άγχος και πανικό, μια σταγόνα επαίνου μπορεί να χτιστεί σε τσουνάμι ελπίδας και κινήτρων. Να θυμάστε, βασικά χαρακτηριστικά του ΣΜΕΠ είναι η ανθεκτικότητα και η εκπληκτική ικανότητα να μην τα παρατάτε ποτέ.

Πηγή: adhdhellas.org

Πλήρες υλικό για τη ΔΕΠΥ μπορείτε να βρείτε και στο βιβλίο του Ειδικού Παιδαγωγού – Συγγραφέα Φώτη Παπαναστασίου “ΔΕΠΥράζει – Πρακτικός Οδηγός για γονείς και εκπαιδευτικούς” από τις Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ.