ΔΕΠΥ και Μαθησιακές Δυσκολίες: Τι συμβαίνει όταν συνυπάρχουν & ποια η κλινική εικόνα των παιδιών;

Πολλές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών με ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής ή/και Υπερκινητικότητας)

 αντιμετωπίζουν Μαθησιακές Δυσκολίες και ότι πολλά παιδιά με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες εμφανίζουν αρκετά συχνά συμπτώματα της ΔΕΠΥ. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη τα ερευνητικά δεδομένα και τις βιβλιογραφικές αναφορές γίνεται φανερό ότι η συνύπαρξη των μαθησιακών δυσκολιών είναι αυξημένη στις περιπτώσεις των παιδιών με ΔΕΠΥ.

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ και Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλές σχολικές επιδόσεις, παίρνουν χαμηλούς βαθμούς και δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στο σχολικό πλαίσιο. Επίσης, λόγω των πρωτογενών συμπτωμάτων της διαταραχής δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τη μαθησιακή διαδικασία, έτσι χάνουν σημαντικές πληροφορίες ή οδηγίες. 

Ακόμη, τα παιδιά με ΔΕΠΥ και με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και εκδηλώνουν σχολική απόσυρση πιο συχνά σε σχέση με τα παιδιά που διαγιγνώσκονται μόνο με ΔΕΠΥ. Πολύ συχνά αυτή η συνύπαρξη οδηγεί και σε δυσκολίες στην ενήλικη ζωή στον επαγγελματικό τομέα και στις κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις.

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν σημαντικές δυσκολίες στον γραπτό λόγο, στην ανάγνωση και στα Μαθηματικά.

• ΔΕΠΥ και Γραπτός Λόγος

Η σωστά ορθογραφημένη και ευανάγνωστη γραφή αποτελεί πρόκληση για κάθε παιδί. Ωστόσο, τα παιδιά με ΔΕΠΥ φαίνεται ότι κατακτούν την ορθή γραφή αρκετά πιο δύσκολα από τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας τους.

Τα γραπτά τους είναι δυσανάγνωστα, χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις, με πολλά ορθογραφικά λάθη κι άλλα συναφή χαρακτηριστικά. Οι έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχουν πολλοί λόγοι παρουσίας αυτής της δυσκολίας, μεταξύ των οποίων αναφέρονται η Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία στον γραπτό λόγο, η αδυναμία οργάνωσης των πληροφοριών καθώς και η δυσκολία στην επεξεργασία τους.

• ΔΕΠΥ και Ανάγνωση

Ένα μεγάλο ποσοστό των παιδιών με ΔΕΠΥ (15% – 40%) παρουσιάζει και συμπτώματα Δυσλεξίας (Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία στην Ανάγνωση). Τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν δυσκολίες στην αποκωδικοποίηση, στην ευχέρεια και στην κατανόηση κατά τη διάρκεια της αναγνωστικής διαδικασίας. Επίσης, παρουσιάζουν σημαντικά ελλείμματα και στον τομέα της φωνολογικής ενημερότητας.

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ διαβάζουν με πιο αργό ρυθμό σε σχέση με τους συνομηλίκους τους, αγνοούν τα σημεία στίξης, διαβάζουν λάθος τις λέξεις χωρίς να το αντιλαμβάνονται, ακόμα κι όταν οι λέξεις επαναλαμβάνονται πολύ συχνά στο κείμενο. Πολύ συχνά, χάνουν τη σειρά του κειμένου κι αδυνατούν να οργανώσουν τις πληροφορίες που παρέχονται σε ένα κείμενο. Παραλείπουν, αντικαθιστούν, μεταθέτουν, προσθέτουν, αντιμεταθέτουν λέξεις ή συλλαβές. Επίσης, αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικές στρατηγικές κατανόησης. Επίσης, αδυνατούν να διαμορφώσουν άποψη και να διεξαγάγουν συμπεράσματα, υποθέσεις ή προβλέψεις γι’ αυτό που διάβασαν. Τέλος, Αδυνατούν να συνδέσουν τη νέα γνώση με την ήδη κατεκτημένη.

• ΔΕΠΥ και Μαθηματικά

Τα Μαθηματικά είναι από τα μαθήματα που δυσκολεύουν τα παιδιά με ΔΕΠΥ, εξαιτίας της παρορμητικότητας τους και της δυσκολίας τους στη συγκέντρωση τούς είναι δύσκολο να θυμούνται τις οδηγίες και τους κανόνες στο μάθημα των μαθηματικών. Οι εν λόγω δυσκολίες στα Μαθηματικά, ωστόσο, δεν οφείλονται αποκλειστικά και μόνο στο μικρό εύρος προσοχής και υπερκινητικότητας ή στον μεγάλο βαθμό της παρορμητικότητάς τους. Η αιτία αυτών των δυσκολιών σχετίζεται με πραγματικά ελλείμματα στην αριθμητική που έχουν προεκτάσεις και στο νευροψυχολογικό προφίλ των μαθητών αυτών.

Έρευνες έχουν δείξει πως οι επιδόσεις των παιδιών με ΔΕΠΥ στα Μαθηματικά βρίσκονται σε χαμηλότερο επίπεδο (8% – 10%) από αυτές των συνομήλικων τους και συνήθως παρουσιάζουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο πραξιακό επίπεδο, χρησιμοποιώντας τα δάχτυλά τους ή αντικείμενα για να μετρήσουν.
• Δυσκολεύονται στην εκτέλεση των τεσσάρων βασικών πράξεων και χρειάζονται πολύ χρόνο για την εκτέλεσή τους.
• Δυσκολεύονται στην κατανόηση του νοερού υπολογισμού των πράξεων.
• Δυσκολεύονται στην ανάκληση σειρών γεγονότων.
• Δυσκολεύονται στην οργάνωση και διαχείριση του χρόνου και του χώρου.
• Δυσκολεύονται στην επίλυση μαθηματικών προβλημάτων.

Γονείς και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να θυμούνται πως η συνύπαρξη της ΔΕΠΥ και των Μαθησιακών Δυσκολιών δεν είναι ο κανόνας. Επίσης, δε θα πρέπει να συγχέουν τη διάσπαση και τις δυσκολίες συγκέντρωσης που προκύπτουν από τις Μαθησιακές Δυσκολίες με τη ΔΕΠΥ. Τέλος, σημαντικό είναι να θυμούνται πως κανένα παιδί με ΔΕΠΥ ή με Μαθησιακές Δυσκολίες δε μοιάζει με κάποιο άλλο, αφού το φάσμα των κλινικών συμπτωμάτων είναι ευρύ.

Υπ. Δρ. Φώτης Παπαναστασίου

Ειδικός Παιδαγωγός – Συγγραφέας

MSc Σχολική Ψυχολογία

www.eidikospaidagogos.gr

Πλήρες υλικό για τη ΔΕΠΥ μπορείτε να βρείτε και στο βιβλίο του Ειδικού Παιδαγωγού – Συγγραφέα Φώτη Παπαναστασίου “ΔΕΠΥράζει – Πρακτικός Οδηγός για γονείς και εκπαιδευτικούς” από τις Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ.