Αυτισμός και Σχολικός Εκφοβισμός – Τεχνικές Διαχείρισης

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) είναι η πλέον διαδεδομένη μορφή επιθετικής συμπεριφοράς στο χώρο του σχολείου. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που οφείλεται σε πληθώρα παραγόντων, έχει πολλές συνέπειες και εμπλέκει ένα μεγάλο αριθμό προσώπων.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό του φαινομένου αυτού είναι η «ανισορροπία δύναμης» που υπάρχει ανάμεσα στο θύτη και στο θύμα, με το θύτη να αποτελεί τον «ισχυρό» και το θύμα τον «ανίσχυρο». Τελευταίες έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά που φέρονται ως θύτες επιλέγουν ως θύματα παιδιά συναισθηματικά ευάλωτα.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως παρά τη μεγάλη διάχυση του όρου στην εκπαιδευτική έρευνα, υπάρχουν λιγότερα ερευνητικά δεδομένα τα οποία εξετάζουν τη σχέση ανάμεσα στο σχολικό εκφοβισμό και τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Σημαντικό, όμως, είναι το γεγονός πως στις έρευνες αυτές φαίνεται πως τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να θυματοποιηθούν σε σχέση με τους υπόλοιπους μαθητές.

Δυστυχώς για τα παιδιά με αυτισμό ο σχολικός εκφοβισμός είναι συχνό φαινόμενο, μιας και τα παιδιά με αυτισμό βρίσκονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Οι λόγοι για αυτό είναι κυρίως η δυσκολία στην επικοινωνία με τους άλλους, η δυσκολία στην κατανόηση των κοινωνικών κανόνων, οι ελλιπείς  κοινωνικές δεξιότητες και η δυσκολία να αντιληφθούν τις εκφράσεις του προσώπου και τη στάση του σώματος του συνομιλητή.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται κάποιες προτάσεις για να μπορέσετε να βοηθήσετε το παιδί σας με αυτισμό σε περίπτωση που πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού:

• Κατανοήστε τη σοβαρότητα, τις επιπτώσεις του εκφοβισμού και την αναγκαιότητα για αντιμετώπιση του προβλήματος.
• Παρατηρήστε τη συμπεριφορά του παιδιού σας για να αναγνωρίσετε τα πιθανά σημάδια. Σε περίπτωση που βιώνει το σχολικό εκφοβισμό θα αρνείται ή θα διστάζει να πάει στο σχολείο. Πολλές φορές ίσως παραπονιέται για πονοκεφάλους ή στομαχόπονους. Πολύ πιθανό να μιμείται τις επιθετικές συμπεριφορές σε μικρότερα αδέρφια ή φίλους.
• Συζητήστε με το παιδί σας για το αν κάποιος στο σχολείο του επιτίθεται σωματικά ή λεκτικά. Βοηθήστε το να καταλάβει πως θέλετε απλώς να βοηθήσετε και να σιγουρευτείτε πως όλα είναι εντάξει.
• Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να χρησιμοποιεί φράσεις όπως «Θέλω να σταματήσεις να το κάνεις αυτό», «Άφησέ με ήσυχο» για να μπορέσει χωρίς βία να αποφύγει τους θύτες του εκφοβισμού.
• Ως επόμενο βήμα, θα πρέπει να μάθει να ζητά βοήθεια από κάποιο ενήλικο. Πολλά σχολεία πλέον έχουν εφαρμόσει ένα πρόγραμμα άμεσης αντιμετώπισης του bullying και θέλουν να ενημερώνονται για κάθε περιστατικό. Συνεργαστείτε με το προσωπικό του σχολείου για να μπορέσετε να στηρίξετε και να βοηθήσετε το παιδί σας.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να συμμετέχει σε εξωσχολικές δραστηριότητες με συνομήλικους με παρόμοια ενδιαφέροντα. Έτσι θα αναπτύξει δυνατές φιλίες και θα μάθει να αλληλεπιδρά κοινωνικά.
• Στηρίξτε το παιδί σας ψυχολογικά ή ζητήστε τη βοήθεια ειδικών για να μπορέσετε να του τονίσετε την αυτοεκτίμηση και την αυτοεικόνα του.

Δυστυχώς ο σχολικός εκφοβισμός είναι γεγονός όχι μόνο για τα παιδιά με αυτισμό αλλά και για πάρα πολλά παιδιά. Ο σωστός και έγκαιρος χειρισμός, καθώς και η ευαισθητοποίηση γύρω από το θέμα του σχολικού εκφοβισμού, είναι το κλειδί για τη λύση του προβλήματος και για την οικοδόμηση θετικών σχέσεων.

Φώτης Παπαναστασίου

Ειδικός Παιδαγωγός – Συγγραφέας

MSc Σχολική Ψυχολογία

www.eidikospaidagogos.gr

Προσεχή Σεμινάρια:

Σεμινάριο: «Δυσλεξία & Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες»