Αντιδράσεις παιδιών: Αισθητηριακό ζήτημα ή αποτέλεσμα συμπεριφοράς;

Πολλοί γονείς μπορεί να μπερδευτούν εάν οι συμπεριφορές ενός παιδιού είναι ή όχι αποτέλεσμα της αισθητηριακής δυσλειτουργίας ή αποτέλεσμα συμπεριφοράς. Όταν ζεις ή συνεργάζεσαι με νήπια ή με μικρά παιδιά, μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο να ξεχωρίσεις έως ότου είναι σε θέση να εκφράσουν το τι θέλουν ή τι χρειάζονται μέσω λέξεων ή πράξεων. Είναι απαραίτητο να μπορούμε να «διαβάζουμε» τα συνθήματα που μας δίνει ένα μικρό παιδί. Οι ανάγκες συχνά εκφράζονται μέσα από το κλάμα του παιδιού, και εάν το παιδί σας είναι συχνά στενοχωρημένο κατά την διάρκεια της ημέρας και κλαίει, γίνεται περίπλοκο το να διαβάσεις, να ερμηνεύσεις, ή/και να ικανοποιήσεις τις ανάγκες του παιδιού.

Για να καταλάβετε καλύτερα τη διαφορά μεταξύ των αισθητηριακών ζητημάτων ή των συμπεριφορών, πρέπει να προσδιορίσουμε κάποιους σημαντικούς ορισμούς. Κατ’ αρχάς, η αισθητηριακή επεξεργασία είναι το πώς ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται, αναλύει, και αποκρίνεται στο ερέθισμα που εισάγεται μέσα από τις διάφορες αισθήσεις μας. Ένα παιδί μπορεί να είναι είτε υπέρ αποκριτικό είτε υπό αποκριτικό στο ερέθισμα που το σώμα του λαμβάνει από το περιβάλλον ή από την κίνηση του στο χώρο.

Εάν το παιδί είναι υπέρ – αποκριτικό, μπορεί να βιώνει ευαισθησία αισθητηριακής επεξεργασίας και να παρερμηνεύει το ερέθισμα να το αντιλαμβάνεται ως απειλητικό για την ζωή του. Το παιδί μπορεί να μείνει ακίνητο σε μια αισθητηριακή υπερφόρτωση και να κατακλυστεί από φόβο, άγχος, ή ανησυχία με συνέπεια να αποφεύγει ερεθίσματα ή να γίνεται αμυντικό στις αντιδράσεις και τις απαντήσεις. Ένας άλλος κοινός όρος που χρησιμοποιείται από τους Εργοθεραπευτές για να περιγράψει τις αντιδράσεις ενός παιδιού στο ερέθισμα είναι η Αισθητηριακή Αμυντικότητα.

Όταν η Αισθητηριακή Αμυντικότητα εμφανίζεται, θα παρατηρήσετε την αποφυγή σε συγκεκριμένους τύπους ερεθισμάτων. Μερικά κοινά παραδείγματα των αμυντικών αντιδράσεων μπορούν να περιλάβουν την αποφυγή ορισμένων συστάσεων, θερμοκρασιών, γεύσεων ή υφών από διάφορα τρόφιμα, αποφυγή της κίνησης όπως η μετακίνηση με αυτοκίνητο, το λίκνισμα μπρος – πίσω κατά το πλύσιμο ή την αλλαγή της πάνας, ίσως να καλύπτει τα αυτιά του στους δυνατούς ή διαπεραστικούς ήχους, κάλυψη των ματιών στο φως του ήλιου ή το τεχνητό φωτισμό. Όταν ένα παιδί έχει Αισθητηριακή Αμυντικότητα, οι αντιδράσεις είναι χαρακτηριστικά ακραίες.

Εάν το παιδί είναι υπό – αποκριτικό, το κεντρικό νευρικό του σύστημα αντιλαμβάνεται το ερέθισμα λιγότερο έντονα από ότι θα έπρεπε, με αποτέλεσμα να οδηγεί το παιδί στην αισθητηριακή αναζήτηση. Συχνά, ένα παιδί που είναι υπό – αποκριτικό μπορεί «να αναζητά» έντονα και διαφορετικά ερεθίσματα όπως το ότι του αρέσει να αγγίζει συνέχεια πράγματα ή ανθρώπους, κινείται συνέχεια, χτυπά και συντρίβει τα αντικείμενα.

Μια συμπεριφορά είναι οποιαδήποτε δράση ή απάντηση που ένα άτομο κάνει. Οι συμπεριφορές μπορούν να είναι θετικές ή αρνητικές. Μερικά παραδείγματα της συμπεριφοράς μπορούν να περιλάβουν τις σκόπιμες συμπεριφορές ή τις συμπεριφορές μάθησης. Μια σκόπιμη συμπεριφορά περιγράφεται ως απάντηση στα εσωτερικά ή εξωτερικά ερεθίσματα που βασίζονται σε προηγούμενες ενέργειες που που αποφέρει ένα όφελος. Τα παιδιά μας μαθαίνουν να χαμογελούν, να μουτρώνουν, να βαδίζουν, και να κλαίνε με την ελπίδα να διακόψουν μια ανεπιθύμητη δραστηριότητα ή να αποσπάσουν μια επιθυμητή δράση ή απάντηση από τους γονείς τους. Αυτό είναι μια συνειδητή απόφαση ή μια επιλογή να ενεργήσει με έναν ιδιαίτερο τρόπο που είναι μέσα στον έλεγχό κάποιου. Οι συμπεριφορές μάθησης είναι ενέργειες ή στρατηγικές που είναι βασισμένες σε προηγούμενες εμπειρίες αλλά δεν είναι μια συνειδητή απόφαση ή μια επιλογή. Οι συμπεριφορές που ακολουθούνται από την επιτυχία ή την ανταμοιβή μαθαίνονται πιο γρήγορα. Η επιτυχία ή η ανταμοιβή ενισχύει την συμπεριφορά να επαναληφθεί ή να σταματήσει μια δράση ή μια συμπεριφορά.

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΑΣ;

Ύστερα από την σύντομη εξέταση των απαντήσεων από αισθητηριακής πλευράς και την απάντηση με συμπεριφορές που τα μικρά παιδιά μπορούν να επιδείξουν, μπορούμε να ολοκληρώσουμε με το ότι όλες οι συμπεριφορές έχουν τη σημασία τους και επικοινωνούν κάτι. Εξετάστε τι προκαλεί την απάντηση ή τη δράση. Αισθητηριακό ζήτημα, προηγούμενες εμπειρίες, συνέπειες, επιθυμίες, ή ανάγκες;

Όταν οι αντιδράσεις ή/και οι συμπεριφορές ενός παιδιού αρχίζουν να αναστατώνουν τις καθημερινές ρουτίνες, με αυξημένη συχνότητα, ή/και οι αντιδράσεις και οι συμπεριφορές γίνονται περισσότερο ακραίες, οι γονείς μπορούν να προειδοποιήσουν το παιδί πριν καν αρχίσουν τέτοιου τύπου συμπεριφορές. Υπάρχουν συγκεκριμένες δραστηριότητες μέσα στην ημέρα σας που οδηγούν σε ένα ξέσπασμα; Το παιδί παρουσιάζει τέτοιες αντιδράσεις ή συμπεριφορές σε συγκεκριμένες στιγμές μέσα στην ημέρας όπως πριν από τον απογευματινό ύπνο ή πριν από το πλύσιμο;
Εάν εμφανίζεται ισχυρή αντίδραση σε ένα συγκεκριμένο αισθητηριακό ερέθισμα, οι γονείς μπορούν να αρχίσουν να παρατηρούν την αντίδραση του παιδιού. Αυτό θα μπορούσε να φανεί εύκολα σε ένα παιδί που επιδεικνύει ευαισθησία στην αίσθηση της αφής. Η πάνα που αλλάζει, το βούρτσισμα των δοντιών, ή το χτένισμα μπορεί να προκαλέσει την αντίσταση στη συμμετοχή ή την γενικότερη αποφυγή. Όταν τα παιδιά κλαίνε κατά την διαδικασία του ύπνου, εξετάστε αν το παιδί παρουσιάζει αυξημένα επίπεδα άγχους ή ανησυχίας λόγω του χωρισμού από έναν γονέα ή φόβου στο σκοτάδι.

πηγή: ergo-logo-therapeia.blogspot.gr

www.eidikospaidagogos.gr

Διαβάστε επίσης:

Αποκτήστε Πιστοποιημένη Επάρκεια στις Μαθησιακές Δυσκολίες από τη Unicert σε συνεργασία με το Κέντρο Ερευνών του Πανεπιστημίου Πειραιά