Παρακάτω βρίσκονται τα βασικά βήματα στην πορεία των ικανοτήτων αλφαβητισμού που αναπτύσσει το παιδί σας:
Ανάπτυξη της ικανότητας της ανάγνωσης
8-12 μηνών
Ενδέχεται να δείξει ενδιαφέρον στο ξεφύλλισμα βιβλίων που περιέχουν πολύ οικείες εικόνες.
Κοιτάζει τα αντικείμενα στο βιβλίο για πολύ μικρό χρονικό διάστημα, όταν ένας ενήλικας τα ονομάζει.
1 έτους
Κοιτάζει τα αντικείμενα στα βιβλία όταν τα ονομάζει ένας ενήλικας και ενδέχεται να τα δείχνει με το δάχτυλο ή να εκφέρει ήχους.
Αντιδρά σε τραγούδια και ομοιοκαταληξίες εκφέροντας ήχους ή τραγουδώντας.
1-2 ετών
Γυρίζει περισσότερες από μία σελίδες στο βιβλίο κάθε φορά.
Αγγίζει ή δείχνει με το δάχτυλο μερικές εικόνες κάποιου βιβλίου, ειδικά όταν εκφέρει το όνομά τους ένα ενήλικο άτομο.
Ενδιαφέρεται για απλές ιστορίες για μικρό χρονικό διάστημα.
Αρχίζει να κατονομάζει κάποιες πολύχρωμες εικόνες.
2-3 ετών
Γνωρίζει τη λειτουργία και τη χρήση της γραπτής γλώσσας, δηλαδή το ότι οι λέξεις έχουν νόημα και σκοπό.
Αρχίζει να κατονομάζει ασπρόμαυρες εικόνες.
Υποδεικνύει και κατονομάζει πολλές κοινές εικόνες που βλέπει σε κάποιο βιβλίο, όταν εκφέρει το όνομά τους ένα ενήλικο άτομο.
Αποκτά προτίμηση σε κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο ή βιβλία και θέλει να του το διαβάζουν επανειλημμένα.
Δείχνει προτίμηση σε βιβλία με επαναλαμβανόμενα και προβλέψιμα μοτίβα, ευχάριστες και εύκολες στην απομνημόνευση φράσεις και ομοιοκαταληξίες (π.χ. Η σειρά βιβλίων του Ευγένιου Τριβιζά ‘Παραμύθια Ντορεμύθια’). Αρχίζει να κάθεται και να κοιτάζει τα βιβλία μόνο του.
Ξεφυλλίζει τα βιβλία, γυρνώντας μία σελίδα τη φορά.
Γνωρίζει πως τα βιβλία έχουν μπροστά και πίσω μέρος.
Ξέρει πώς να ανοίγει και να κρατάει ένα βιβλίο.
Γνωρίζει την κατεύθυνση του κειμένου (π.χ. από τα αριστερά προς τα δεξιά στα αγγλικά και τα ισπανικά και από δεξιά προς τα αριστερά στα εβραϊκά).
Ακούει και απολαμβάνει την ανάγνωση από άλλους για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα (διαστήματα από 5 μέχρι 10 λεπτά).
3-4 ετών
Αναγνωρίζει οικείες εικόνες όπως λογότυπα εστιατορίων (‘Αυλόγυρος’), ονομασίες σε κουτιά από σοκολάτες (‘Ιον’), οδικά σήματα (‘Στοπ’) και ενδέχεται να επιδείξει την αναγνώρισή του (π.χ. Αυτό λέει ‘Hβη’).
Προσποιείται ότι διαβάζει βιβλία κρατώντας και ξεφυλλίζοντάς τα, και εκφέροντας κάποιες λέξεις.
Αναγνωρίζει και μπορεί να εκφέρει κάποιες λέξεις που ομοιοκαταληκτούν (π.χ. πόδι-βόδι) και λέξεις που αρχίζουν με τον ίδιο ήχο (π.χ. μαμά, μωρό, μήλο).
Απολαμβάνει την ανάγνωση από άλλους και τη συμμετοχή στην ανάγνωση συμπληρώνοντας τα οικεία τμήματα (‘καθρέπτη, καθρεφτάκι μου και μαγικό γυαλί μου’).
4 χρονών
Κάνει ομοιοκαταληξίες (π.χ. άμπρα κατάμπρα, τζουμ ταρατατζούμ) και σχηματίζει σειρές λέξεων που αρχίζουν με τον ίδιο ήχο (μπαμπά, μπάλα, μπάμ).
Καταλαβαίνει ότι ο γονιός διαβάζει τις λέξεις από το βιβλίο και δεν περιγράφει απλά την εικόνα που βλέπει.
Αναγνωρίζει τα όρια των λέξεων υποδεικνύοντας με το δάχτυλο τα κενά ανάμεσά τους.
Προσποιείται ότι διαβάζει βιβλία με παραμύθια, συνήθως απομνημονεύοντάς τα.
5 χρονών
Επιδεικνύει την κατανόηση ότι οι λέξεις μπορούν να χωριστούν σε μικρότερα τμήματα, χτυπώντας με ρυθμό το δάχτυλο ή μετρώντας τον αριθμό των συλλαβών σε κάθε λέξη.
Μπορεί να απαγγείλει τα γράμματα της αλφαβήτου και τους αριθμούς από το 1 μέχρι το 10.
Ενδέχεται να γνωρίζει ότι τα γράμματα αντιπροσωπεύουν ήχους, καθώς και τους ήχους που αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένα γράμματα.
Αναγνωρίζει τον πρώτο ήχο στις εκφερόμενες λέξεις (‘άλογο’ αρχίζει με τον ήχο ‘α’).
Αρχίζει να υποδεικνύει συγκεκριμένα γράμματα σε μία σελίδα.
Ενδέχεται να αναγνωρίζει κάποιες οικείες λέξεις βλέποντάς τις.
Ανάπτυξη της ικανότητας γραφής
1-2 ετών
Μπορεί να κρατήσει μεγάλους μαρκαδόρους ή κηρομπογιές.
Ενδέχεται να προσποιείται ότι γράφει, ιδιαίτερα όταν βλέπει κάποιον άλλο να γράφει.
2-3 ετών
Προσποιείται ότι γράφει χρησιμοποιώντας κυματιστές και καμπύλες γραμμές.
Γράφει με ζωγραφιές και σχέδια.
3-5 ετών
Πειραματίζεται σχεδιάζοντας γράμματα, αριθμούς ή σήματα που μοιάζουν με γράμματα (κυματιστές γραμμές, μουτζούρες).
Γράφει κάποια κεφαλαία γράμματα.
Γνωρίζει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωγραφική και τη γραφή.
Αντιγράφει / μιμείται απλές γραμμές ή σχήματα (π.χ. κύκλους, σταυρούς).
Καταλαβαίνει ότι η γραφή έχει κάποιο νόημα.
Γράφει ένα γράμμα ή μία λέξη για να αντιπροσωπεύσει μία ολόκληρη πρόταση ή ιδέα.
Γράφει το όνομά του, κάποια γράμματα της αλφαβήτου και αριθμούς.
Γράφει σειρές γραμμάτων χωρίς κάποια ιδιαίτερη σειρά (ΑπΕτσνΟ).
5-6 ετών
Χρησιμοποιεί 1 με 3 γράμματα για να συλλαβίσει κάποιες λέξεις (π.χ. Μ=μαμά, ΓΑ=γάτα, ΣΛΙ=σκύλος).
Γράφει τις λέξεις όπως ακούγονται (π.χ. μορό=μωρό, πεδί=παιδί).
Πηγή: Iatronet.gr/mama365.gr
H Τσουκαλά Μαρινέλλα (Μ.Α., CCC-SLP) είναι Παθολόγος Λόγου – Φωνής – Ομιλίας
