ΔΕΠΥ και Ψέματα – Τεχνικές Αντιμετώπισης & Υποστήριξης

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής ή/και Υπερκινητικότητας) έχουν την τάση να λένε ψέματα, ακόμα κι όταν δεν υπάρχει προφανής λόγος.

Η τάση τους αυτή για μυθοπλασία και φανταστικές ιστορίες είναι πολύ μεγάλη και απαντάται πολύ συχνά κατά διάρκεια της ημέρας. Οι συνέπειες ενός ψέματος, έστω και ακίνδυνου, είναι προφανείς στους ενήλικες. Στα παιδιά με ΔΕΠΥ όμως χρειάζεται οι γονείς να τα βοηθήσουν να αντιληφθούν τις αρνητικές συνέπειες και τα μειονεκτήματα ενός ψέματος.

Αν το παιδί πει κάποιο ψέμα, είναι σημαντικό οι γονείς να παραμείνουν ήρεμοι. Μία θυμωμένη αντίδραση ή μια εμφανής απογοήτευση, θα οδηγήσουν το παιδί στο να πει κι άλλα ψέματα στην προσπάθειά του να εκτονώσει την κατάσταση. Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος που το μόνο που μπορεί να προσφέρει είναι την παγίωση του ψέματος ως συμπεριφορά αντίδρασης του παιδιού με ΔΕΠΥ.

Το παιδί με ΔΕΠΥ, λόγω της παρορμητικότητάς του, απαντά γρήγορα σε μία ερώτηση χωρίς να σκεφτεί ή να επανεξετάσει την απάντησή του. Πολλές φορές η απάντησή του είναι μια υπερβολή ή ένα κραυγαλέο ψέμα. Οι γονείς θα πρέπει να διδάξουν στο παιδί να μετρά σιωπηλά ως το τρία πριν μιλήσει. Σε αυτό τον χρόνο το παιδί θα πρέπει να επανεξετάσει σιωπηρά την απάντηση του και να δώσει μία πιο ειλικρινή. Αν το παιδί τελικά πει ψέμα, οι γονείς θα πρέπει να του δώσουν μία ευκαιρία να επανορθώσει χωρίς κάποια συνέπεια, αν το κάνει άμεσα. Δίνοντας στο παιδί άλλη μια ευκαιρία, δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι μπορεί να αποφύγει και την ευθύνη για το συγκεκριμένο θέμα. π.χ. αν οι γονείς ρωτήσουν το παιδί «Έχεις τελειώσει όλες τις εργασίες σου για αύριο;» και το παιδί απαντήσει ψευδώς ότι τις έχει κάνει και στη συνέχεια αναθεωρήσει την απάντησή του και πει την αλήθεια, οι γονείς θα πρέπει να επιμείνουν και να απαιτήσουν να τις ολοκληρώσει.

Οι γονείς θα πρέπει να θυμούνται πως η επιβράβευση είναι συνήθως πιο αποτελεσματική από την τιμωρία. Κάθε ειλικρινή απάντηση του παιδιού θα πρέπει να επιβραβεύεται και να ενθαρρύνεται η αλήθεια και η ειλικρίνεια. Είναι σημαντικό για ένα παιδί με ΔΕΠΥ να ακούει θετικά λόγια για να αναπτυχθούν και να ενισχυθούν τα εσωτερικά του κίνητρα.

Κάποιες φορές οι ενήλικες είναι αναγκασμένοι να πουν ψέματα για να μην πληγώσουν τα συναισθήματα του άλλου και γνωρίζουν πως η ειλικρίνεια δεν είναι πάντοτε η καλύτερη επιλογή. Πρόκειται για τα «κατά συνθήκην ψεύδη». Είναι τα ψέματα που είναι κοινωνικά αποδεκτά και σκοπός τους είναι να μη διαταραχθούν οι διαπροσωπικές σχέσεις των ατόμων. Για παράδειγμα, όταν κάποιος μας κάνει ένα δώρο που δεν μας αρέσει, προσποιούμαστε μπροστά του ότι μας αρέσει και τον ευχαριστούμε από ευγένεια. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ, λόγω του αυθορμητισμού τους, δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα εν λόγω ψέματα. Συνήθως, αν κάτι δεν τους αρέσει, το εκφράζουν άμεσα. Τους είναι δύσκολο να κατανοήσουν πως υπάρχουν αποδεκτά και μη αποδεκτά ψέματα. Οι γονείς μπορούν μέσω του παιχνιδιού ρόλων να διδάξουν στα παιδιά με ΔΕΠΥ τον τρόπο που πρέπει να διαχειρίζονται τα «κατά συνθήκην ψεύδη». Μπορούν να ζητήσουν από το παιδί να προσποιηθεί πως μόλις έλαβε ένα δώρο που δεν του αρέσει καθόλου και να το ρωτήσουν ποια απάντηση θα προτιμούσε να δώσει:

Α. Σας ευχαριστώ πολύ για το δώρο

Β. Τι είναι αυτό; Δε μου αρέσει καθόλου!

Αν το παιδί επιλέξει το Β, οι γονείς πρέπει να του εξηγήσουν γιατί δεν είναι η κοινωνικά σωστή απάντηση και τους λόγους που θα κάνουν αυτόν που του έδωσε το δώρο να αισθανθεί άσχημα. Αν το παιδί επιλέξει το Α, οι γονείς θα πρέπει να επαινέσουν το παιδί και να συζητήσουν μαζί του γιατί ήταν η κατάλληλη επιλογή για την περίπτωση.

Γονείς και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να θυμούνται πως τα παιδιά με ΔΕΠΥ χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να μπορέσουν να διαχειριστούν τη ρόπη τους στα ψέματα και  σε καμία περίπτωση δε βοηθά προς αυτή την κατεύθυνση η οποιαδήποτε μορφής τιμωρία.

Φώτης Παπαναστασίου 

Ειδικός Παιδαγωγός – Συγγραφέας

MSc Σχολική Ψυχολογία 

www.eidikospaidagogos.gr

Πλήρες υλικό για τη ΔΕΠΥ μπορείτε να βρείτε και στο βιβλίο του Ειδικού Παιδαγωγού – Συγγραφέα Φώτη Παπαναστασίου “ΔΕΠΥράζει – Πρακτικός Οδηγός για γονείς και εκπαιδευτικούς” από τις Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ.

Διαβάστε επίσης:

WEBINAR «Διαταραχές Γραφοκινητικής Επίδοσης (Δυσγραφία) – Αξιολόγηση & Τεχνικές Παρέμβασης»