Οι τρεις τύποι της ΔΕΠΥ και τα χαρακτηριστικά τους

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής ή/και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)

 είναι μια από τις πιο συχνότερα εμφανιζόμενες συμπεριφορικές διαταραχές και η συχνότερη νευροαναπτυξιακή διαταραχή της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, που χαρακτηρίζεται από ακατάλληλη για την ηλικία και το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Απροσεξία, Υπερκινητικότητα και Παρορμητικότητα. Η ΔΕΠΥ εκδηλώνεται στο 5-7% των παιδιών και απαντάται σε όλες τις εθνότητες, φυλετικές ομάδες και κοινωνικές τάξεις κι ως διαταραχή δε σχετίζεται με χαμηλό νοητικό δυναμικό.

Τα άτομα με ΔΕΠΥ χωρίζονται σε τρεις (3) διακριτές κατηγορίες (τύπους) με διαφορετικά χαρακτηριστικά ο καθένας, όπως φαίνεται και στη συνέχεια.

Τύπος 1: Απρόσεκτος Τύπος

Παρουσιάζει αρκετά από τα συμπτώματα της Απροσεξίας που ακολουθούν για τουλάχιστον 6 μήνες (δεν εκδηλώνει συμπτώματα υπερκινητικότητας/ παρορμητικότητας)

Χαρακτηριστικά – Συμπτώματα του Απρόσεκτου Τύπου:

• Συχνά αποτυγχάνει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις λεπτομέρειες και κάνει λάθη απροσεξίας στις σχολικές εργασίες, στην εργασία του ή σε άλλες δραστηριότητες
• Συχνά δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του/της σε δραστηριότητες ή παιχνίδια
• Συχνά φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του/της απευθύνονται
• Συχνά αδυνατεί να ακολουθήσει οδηγίες και δεν ολοκληρώνει τις σχολικές του/της εργασίες ή άλλες υποχρεώσεις ή καθήκοντα στον χώρο εργασίας του/της
• Συχνά δυσκολεύεται να οργανώσει σχολικές εργασίες και δραστηριότητες
• Συχνά αποφεύγει, αντιπαθεί ή είναι διστακτικός/ή να εμπλακεί σε εργασίες που απαιτούν πνευματική κόπωση για μεγάλο χρονικό διάστημα
• Συχνά χάνει τα πράγματά που είναι απαραίτητα για εργασίες ή δραστηριότητες
• Συχνά διασπάται εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα
• Συχνά ξεχνά πράγματα στις καθημερινές του/της δραστηριότητες

Τύπος 2: Υπερκινητικός/ Παρορμητικός Τύπος

Παρουσιάζει αρκετά από τα συμπτώματα της Υπερκινητικότητας/Παρορμητικότητας που ακολουθούν για τουλάχιστον 6 μήνες (δεν εκδηλώνει συμπτώματα απροσεξίας)

Χαρακτηριστικά – Συμπτώματα του Υπερκινητικού/ Παρορμητικού Τύπου:

• Συχνά κινεί νευρικά τα χέρια του ή τα πόδια του ή στριφογυρίζει.
• Συχνά εγκαταλείπει τη θέση του σε περιπτώσεις που απαιτούν παραμονή στη θέση του/της (όπως το θρανίο, το γραφείο εργασίας, κτλ)
• Συχνά τρέχει ή σκαρφαλώνει σε καταστάσεις που δεν αρμόζει (σε έφηβους ή ενήλικες μπορεί να περιορίζεται σε αίσθημα ανησυχίας)
• Συχνά αδυνατεί να παίξει ή να συμμετάσχει σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες ήσυχα.
• Συχνά φαίνεται να είναι κουρδισμένος
• Συχνά μιλά υπερβολικά
• Συχνά απαντά χωρίς να περιμένει την ερώτηση
• Συχνά δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
• Συχνά διακόπτει τους άλλους

Τύπος 3: Συνδυασμένος Τύπος

Παρουσιάζει συμπτώματα απροσεξίας και υπερκινητικότητας/παρορμητικότητας για τουλάχιστον 6 μήνες. Δηλαδή, παρουσιάζει συμπτώματα και χαρακτηριστικά από τους άλλους δύο τύπους.

Κρίνεται σκόπιμο να υπογραμμιστεί πως όλα τα παιδιά σχεδόν σε κάποια φάση της αναπτυξιακής τους πορείας μπορεί να εκδηλώσουν κάποια συμπτώματα απροσεξίας, υπερκινητικότητας ή παρορμητικότητας. Τα συμπτώματα γίνονται ανησυχητικά μόλις η διάρκεια εκδήλωσής τους ξεπερνά τους έξι (6) μήνες κι συνοδεύονται με ακραίες συμπεριφορές και προκαλούν σημαντική δυσκολία στην ακαδημαϊκή απόδοση και την κοινωνική τους συναναστροφή.

Φώτης Παπαναστασίου

Ειδικός Παιδαγωγός – Συγγραφέας

MSc Σχολική Ψυχολογία

www.eidikospaidagogos.gr